Details

Category: Κείμενα

Published: 02 February 2018

 

 

ΤΟΤΕ...

(μια βαλκανική ιστορία που επαναλαμβάνεται...)

Και να σου πάλι η μάχη μέχρι εσχάτων για το κοπιράιτ ενός ονόματος. Ενός ονόματος μιας γεωγραφικής περιοχής που όποιος προσπαθήσει να της αποδώσει διαμέσου ιστορικών αφηγήσεων "καθαρόαιμα" χαρακτηριστικά μάλλον είναι είτε ένας κοινός τσαρλατάνος είτε ένας πατενταρισμένος εθνικιστής. Το σύνηθες είναι ότι αυτά τα δύο ταυτίζονται, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Μιλάμε για μια "ελληνική Μακεδονία" που χάνεται στα βάθη της αιωνιότητας ως τον στρατηγό Μεγαλέξανδρο, ο οποίος ένιωθε βέβαια τόσο Έλλην στην καταγωγή, ώστε πριν ξεκινήσει την αιμοδιψή του εκστρατεία στην παρακμασμένη στρατιωτικά και κοινωνικά τότε Ανατολή, έπρεπε να καθυποτάξει όλους τους υπόλοιπους πληθυσμούς στην επικράτεια που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα(Αθήνα, Θήβα κτλ) για να έχει εξασφαλισμένα τα νώτα του. Μιλάμε για έναν "ένδοξο πολιτισμό" ο οποίος δεν έχει να επιδείξει τίποτα άλλο από μια συνεχή στρατιωτική επέκταση, αιματηρές μάχες και σφαγές που μόνο οι Βίκινγκς θα ζήλευαν. Μιλάμε για μια "καθαρόαιμη" περιοχή όπου όταν μετά τους βαλκανικούς πολέμους στην αρχές του 20ου αιώνα και τη διάλυση των τότε αυτοκρατοριών, κατατεμαχίστηκε και ενσωματώθηκε σε επιμέρους έθνη-κράτη (Ελλάδα, Βουλγαρία και αργότερα Γιουγκοσλαβία), οι πληθυσμοί έπρεπε να υποστούν είτε διωγμούς και εσωτερικές μεταναστεύσεις (όπως η μακεδονική κοινότητα στην Ελλάδα), είτε συνεχή εθνική πλύση εγκεφάλων για το πού τελικά ανήκουν (όπως στην περίπτωση των μικτών πληθυσμών σε Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία). Γιατί ακριβώς αυτό το ανακάτεμα των πληθυσμών, σε αυτό το μικρό κομμάτι γεωγραφίας, δεν βόλευε τους εκατέρωθεν εθνικισμούς.

Στα βαλκάνια, κάθε έθνος κράτος παρήγαγε τους κατάλληλους εθνικούς μύθους στην προσπάθεια εθνικής ομογενοποίησης του πληθυσμού του. Η διαδικασία αυτή δεν είχε μόνο παραμυθάκια για ένδοξους προγόνους και ιστορικές συνέχειες αίματος μέσα στους αιώνες. Περιελάμβανε εξίσου σειρά γενοκτονιών, εκτοπισμών, αποκλεισμών και βίαιων ενσωματώσεων. Στην περίπτωση δε της Ελλάδας, η πληθυσμιακή σύνθεση της Μακεδονίας άλλαξε πολύ πρόσφατα (αρχές και μέσα του 20ου αιώνα), κυρίως με την εγκατάσταση Ποντίων και Μικρασιατών προσφύγων. Ωστόσο οι ομιλούντες την μακεδονική γλώσσα πληθυσμοί (ένα κράμα κυρίως σλάβικων με ελληνικά και τούρκικα) βρίσκονται σε αυτά τα μέρη εδώ και 15 αιώνες τουλάχιστον. Άρα τους πιάνει το ενοικιοστάσιο, ό,τι κι αν λένε οι εκατέρωθεν ιδιοκτήτες της ιστορίας...

Στις  αρχές της δεκαετίας του '90, η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ κυριαρχίας (υπαρκτός σοσιαλισμός) κι ο διαμελισμός του γιουγκοσλαβικού κράτους (αποτέλεσμα εθνικιστικών φαντασιώσεων, που υποδαυλίστηκαν από την ΕΕ και τις ΗΠΑ προς όφελος των δικών τους συμφερόντων), οδήγησαν στη δημιουργία ενός μικρού κράτους στα βόρεια της ελληνικής επικράτειας, το οποίο επιδίωξε να διατηρήσει το όνομα που είχε σε όλη την μεταπολεμική περίοδο ως τμήμα της ομόσπονδης γιουγκοσλαβίας, δηλαδή ως «δημοκρατία της Μακεδονίας». Η επιλογή του αυτή είχε πάλι εθνοποιητικό χαρακτήρα: στο έδαφος της ΠΓΔΜ, ζουν πολλές εθνοτικές ομάδες (με κυρίαρχη την ομάδα αλβανικής καταγωγής) και το νέο κράτος, αδύναμο πολιτικά και στρατιωτικά έπρεπε να χαλυβδώσει τον εσωτερικό του πληθυσμό, κατασκευάζοντας μια ανεκδοτολογική ιστορική συνέχεια...

Εκείνη την περίοδο ο επίσημος-κρατικός ελληνικός εθνικισμός, λόγω της ευρύτερης αναστάτωσης στην περιοχή και της επαναχάραξης συνόρων, σαγηνεύτηκε αρχικά από μια επιθετική-επεκτακτική στρατηγική που χοντροειδώς αποτυπωνόταν στο "ελληνική βόρεια Ήπειρος και ντου στα Σκόπια". Πολύ σύντομα, ο ελληνικός εθνικισμός μετατοπίζεται σε μια "παραγωγικότερη" θέση που θα επιβεβαιώσει την αδιαμφισβήτητη ηγεμονική θέση του ελληνικού κράτους και κεφαλαίου στην περιοχή των Βαλκανίων κι από την άλλη, δεν θα κλονίσει το ριζωμένο σε πολλά μυαλά υπηκόων σύνθημα «η Μακεδονία είναι μια και είναι ελληνική». Ο εθνικιστικός οχετός που παράχθηκε τότε στην ελληνική επικράτεια μόνο τυχαίος δεν ήταν: κόμματα, ΜΜΕ, εκκλησία, καλλιτέχνες από την αριστερά και την δεξιά διαμόρφωσαν μια ενιαία εθνική αφήγηση και τόνωσαν την "εθνική ενότητα". Η μετατροπή τότε των Βαλκανίων σε μια νέα και πολλά υποσχόμενη καπιταλιστική περιφέρεια προς λεηλασία, πριμοδότησε τις επεκτατικές βλέψεις του ισχυρότερου και σταθερότερου οικονομικά και πολιτικά παράγοντα της νοτιοανατολικής Ευρώπης, του ελληνικού κράτους και κεφαλαίου: οικονομική διείσδυση, πολιτική επιρροή, στρατιωτική παρουσία, βλέψεις ενσωμάτωσης των νότιων εδαφών του αλβανικού και μακεδονικού κράτους (τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90). Και βέβαια θωράκισε τα μετόπισθεν: παράχθηκε ένας μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας σε εθνικιστική και ρατσιστική κατεύθυνση, τόσο για τη νομιμοποίηση του "οράματος της ισχυρής Ελλάδας" όσο και για την «υποδοχή» των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών πάνω στις πλάτες των οποίων θα στηνόταν η "ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας"...  Και βέβαια, την ίδια στιγμή το ελληνικό κεφάλαιο δεν έχασε την ευκαιρία να «επενδύσει» στη φτώχεια των γειτόνων: cosmote, mr jumbo, γερμανός, αλυσίδες σουπερμάρκετ, Ελληνικά Πετρέλαια, τράπεζες, βιοτεχνίες, βιομηχανίες κτλ. έχουν ήδη από τις αρχές του ’90 κάνει το «πατριωτικό καθήκον» τους με επενδύσεις και είναι μπροστάρηδες στην «εθνική υπόθεση» (με τις επενδύσεις να ξεπερνούν το 1 δις ευρώ). Κι όσο κουνιούνται με ιερή αγανάκτηση και υπερηφάνεια τα γαλανόλευκα σημαιάκια, τόσο θα ανοίγει η αγορά, τόσο θα εντείνεται η εξαθλίωση των εκμεταλλευόμενων εκεί και εδώ …

Η τωρινή ανακίνηση του ζητήματος της ονομασίας στην κατεύθυνση της «λύσης» έρχεται μέσα σε μια συγκυρία πολύ ιδιαίτερη για την (ευρύτερη) περιοχή. Από τη μία εκδηλώνεται -εδώ και 2 δεκαετίες- το ξεκάθαρο ενδιαφέρον διαφόρων διευθυντηρίων για επίλυση του ζητήματος που θα συνεισφέρει στην «γεωπολιτική σταθεροποίηση»  (πχ. του γερμανικού κράτους που έχει επενδύσει «παραγωγικά» -στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας- ή του ΝΑΤΟ που διατηρεί στην ΠΓΔΜ τη μεγαλύτερη βάση στην νοτιοανατολική μεσόγειο –δυναμικότητας 40 χιλιάδων στρατιωτών). Ταυτόχρονα, η «γεωπολιτική ρευστότητα» στην Μέση Ανατολή και την Νοτιοανατολική Μεσόγειο (Συρία, Τουρκία, Κουρδιστάν, Ιράν, Παλαιστίνη…) έχει οδηγήσει σε αμφισβήτηση παλαιών ισχυρών συμμαχιών (πχ ΗΠΑ-Τουρκίας) και την ανάδυση νέων συμμαχιών και «αξόνων επιρροής» (πχ. ο ρόλος του ρωσικού κράτους στην περιοχή). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η πολιτική του ελληνικού κράτους είναι να ισχυροποιηθεί ως πόλος σταθερότητας, να αναδιατάξει τις συμμαχίες της δυναμικά (με τα κράτη σφαγείς Αίγυπτο και Ισραήλ), να πρωταγωνιστεί σε «παγκόσμια προβλήματα» (διαχείριση του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος με στρατιωτικούς όρους περίφραξης-απώθησης-ελέγχου) και να βουτήξει ως τον λαιμό στον πολεμόχαρο βάλτο της περιοχής και της περιόδου εισπράττοντας «εθνικά οφέλη». Το «μακεδονικό ζήτημα» είναι το κερασάκι στην τούρτα μιας γεωγραφίας που οργανώνεται και υποτάσσεται στο δόγμα της ασφάλειας και της τάξης με την ταυτόχρονη συνολική υποτίμηση-ταξική λεηλασία των πληθυσμών τους (αυτό που συμβαίνει στα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα με την ακραία φτωχοποίηση τμημάτων του πληθυσμού, συμβαίνει και στην γειτονική χώρα τα τελευταία χρόνια μέσω «οικονομικών μεταρρυθμίσεων»…). Οι δύο εθνοκρατισμοί (ο ελληνικός και ο μακεδονικός) αυτή τη στιγμή δεν διαπραγματεύονται μόνο το όνομα, αλλά και τον εκατέρωθεν αναβαθμισμένο τους ρόλο στην περιοχή.

 

ΤΩΡΑ

(μια ιστορία εθνικής ενότητας που επαναλαμβάνεται...)

 

Το "εθνικά περήφανο" συλλαλητήριο την Κυριακή 24/1 στην Θεσσαλονίκη, αν ειδωθεί από την πλευρά των γκροτέσκο πατριδόπληκτων φιγούρων που ντύνονταν "αρχαίοι Μακεδόνες" με στολές madeinchina και στήνονταν για σέλφι, θα μπορούσε απλά να χαρακτηριστεί ως η έναρξη του Τριώδιου (μέρες που είναι...), ένα θλιβερό γαλανόλευκο καρναβάλι. Δυστυχώς όμως ποτέ, τόσος μαζεμένος εθνοκεντρισμός, πατριδοπληξία, συντηρητισμός, παπαδαριό, εθνικές σημαίες, στρατός και ΜΜΕ δεν προμηνύει τίποτα "κωμικό". Μπορεί το συλλαλητήριο να απείχε σε μέγεθος από αυτά της δεκαετίας του '90, αλλά δεν παύει να είναι μια madeingreece επαναδιοχέτευση εθνικιστικού δηλητηρίου στο κοινωνικό σώμα. Πρόκειται για μια εκ νέου απόπειρα συστράτευσης των κοινωνικών αντανακλαστικών προς "όφελος των εθνικών συμφερόντων". Ας μην ξεγελαστεί κανείς και καμιά πως υπάρχει διάσταση ανάμεσα στην "ψύχραιμη" ελληνική εξωτερική πολιτική και τις άναρθρες εθνικιστικές κραυγές των πατριδόπληκτων στα συλλαλητήρια: πρόκειται για τις δύο αλληλοτροφοδοτούμενες όψεις του "πατριωτικού καθήκοντος", των "εθνικών συμφερόντων". Μια προέκταση του διαταξικού προτάγματος για "εθνική συνεννόηση και ενότητα για την οριστική έξοδο από την κρίση" που εδώ και χρόνια αναπαράγει η αριστερή κυβέρνηση και όλο το πολιτικό φάσμα. Το «εθνικό συμφέρον» εξάλλου δεν είναι αυτό που μας ζητάει εδώ και χρόνια «να βάλουμε πλάτη» για την ανόρθωση της «εθνικής οικονομίας»; Να υποστούμε την βαθύτερη υποτίμηση και λεηλασία σε όλα τα πεδία της καθημερινότητας με πρόσχημα την «κρίση».  Το ίδιο «εθνικό συμφέρον» είναι και τώρα που μας καλεί να κρατήσουμε ψηλά τις γαλανόλευκες… Σκυφτό λοιπόν το κεφάλι, ψηλά τις σημαίες: αυτός ήταν και είναι ο πατριωτισμός, αυτό ήταν και είναι η εθνική ενότητα…

 

Οι διοργανωτές των συλλαλητηρίων δεν ήταν κάποιοι "επικίνδυνοι και ακραίοι", είναι οι βασικοί πυλώνες του εθνικού κορμού, κομμάτι του "βαθέως κράτους": στρατός, εκκλησία και από κοντά τα ΜΜΕ και ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Γι αυτό και όλοι (από την δεξιά ως την αριστερά) έσπευσαν να "αγκαλιάσουν" την γαλανόλευκη μάζα που κατέβηκε στον δρόμο για την" μακεδονία της", να την αποχαρακτηρίσουν (από ακραία, επικίνδυνη κτλ.) με το γελοίο σκεπτικό πως δεν θέλουν να "χαρίσουν στους φασίστες" την "δίκαιη εθνική ανησυχία" των διαδηλωτών. Άσχετα αν αυτό το πλήθος έκανε πλάτες για τις ρατσιστικές κραυγές, έκανε πως δεν είδε τη βεβήλωση μνημείων για τα θύματα της ναζιστικής βίας στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.  Και είναι το ίδιο πλήθος που σφύριζε δήθεν ανύποπτο όταν ομάδες νεοναζί, κρατώντας τα ίδια γαλανόλευκα πανιά με τους "μη ακραίους", επιτέθηκαν και πυρπόλησαν (πάντα με τις πλάτες δυνάμεων των ΜΑΤ, όπως δείχνουν πληθώρα βίντεο) την κατάληψη Libertatia στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

 

Ας το ξεκαθαρίσουμε: δεν έχει καμία σημασία πόσοι από αυτούς που κατεβαίνουν στα συλλαλητήρια είναι φασίστες και ναζί και πόσοι ανήκουν στην ευρεία γκάμα (ή καλύτερα βάλτο) του κοινωνικού συντηρητισμού. Σημασία έχει το τι ηγεμονεύει σε τέτοια γεγονότα: κι αυτό που ηγεμονεύει είναι ο φασισμός. Όλη αυτή η πρεμούρα "να μην χαρίσουν το πλήθος στους φασίστες" εξάλλου θυμίζει το ξέπλυμα των ψηφοφόρων της χρυσής αυγής (που συνεχίζουν και στηρίζουν αποδεδειγμένα ναζί δολοφόνους και μαχαιροβγάλτες κατσαπλιάδες)...

 

Αυτό λοιπόν συνέβη και στην Θεσσαλονίκη: οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους και οι μηχανές προπαγάνδας των ΜΜΕ "ξέπλυναν" το πλήθος  από τις φασιστικές του εκδηλώσεις, συνυποδηλώσεις, λόγους και πρακτικές για να το αποδώσουν "εθνικά καθαρό" στο παιχνίδι διαμόρφωσης της εθνικής κανονικότητας και ενότητας, να γίνει ένα όπλο στις εθνικές διαπραγματεύσεις του ελληνικού κράτους.

 

Ο πατριωτισμός-εθνικισμός ανέκαθεν δημιουργεί τις αναγκαίες εθνικές συστρατεύσεις που ενσωματώνουν ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα των εκμεταλλευόμενων διευκολύνοντας την απρόσκοπτη λειτουργία της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης. Εθνική ενότητα σημαίνει μια κοινή αγκαλιά ανάμεσα σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους. Μια πνιγηρή αγκαλιά για αυτούς/ές που κάθε μέρα βιώνουν πάνω τους, την απαξία, την υποτίμηση, την εκμετάλλευση, την βία των αφεντικών. Όσο πιο βαθιά χωνόμαστε σε αυτήν την "θαλπωρή" τόσο περισσότερο θα αυξάνονται τα μεγέθη της λεηλασίας των κυρίαρχων. Και αντίστροφα: όσο μεγαλύτερη ανάγκη λεηλασίας έχουν οι κυρίαρχοι από το κοινωνικό σώμα, τόσο φροντίζουν να το θρέφουν με γλυκά εθνικά νανουρίσματα, τόσο να το ποτίζουν με πατριωτικά δηλητήρια. Τα συλλαλητήρια και ο εθνικισμός είναι καλέσματα για να πνιγούμε στην κανονικότητα της καθημερινής μας λεηλασίας.Είναι καλέσματα που θέλουν να σκοτεινιάζουν το προφανές:

ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΟΥΡΚΙΑ, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Ο ΕΧΘΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ

ΚΑΝΕΝΑ ΕΘΝΟΣ ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΝΩΝΕΙ-ΚΑΝΕΝΑ ΟΝΟΜΑ ΔΕΝ ΜΑΣ ΧΩΡΙΖΕΙ

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΙΣ ΑΡΚΟΥΔΕΣ ΤΗΣ, ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΣΤΑ ΨΑΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΣΙΣΤΕΣ ΣΤΙΣ ΤΡΥΠΕΣ ΤΟΥΣ

Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΠΙΕΣΜΕΝΩΝ ΘΑ ΣΥΝΤΡΙΨΕΙ ΣΥΝΟΡΑ, ΣΤΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΕΣ

Θερσίτης,

Φλεβάρης 2018

Details

Category: Κείμενα

Published: 19 December 2017

  

 

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΥΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΠΑΡΕΣ

ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΚΑΙ ΟΛΟΥΣ

 

Μετά από συνεχείς αναβολές, τέθηκαν σε ισχύ τα νέα μέτρα που αφορούν τις μετακινήσεις. Η αναδιάρθρωση των μέσων μαζικής μεταφοράς (μ.μ.μ.) είναι πλέον πραγματικότητα και σηματοδοτείται εμφατικά από το κλείσιμο των μπαρών στις εισόδους και εξόδους των μέσων σταθερής τροχιάς. Ο «εξευγενισμός» των μ.μ.μ. θα χωρά μόνο όσες- ους αντέχουν το εισιτήριο, όσες-ους δεν λεκιάζουν την -ευρωπαϊκού τύπου- αισθητική της μετακίνησης, όσες-ους δεν αμφισβητούν την νέα επιβαλλόμενη κανονικότητα.

Οι μπάρες είναι ένας νέος φράχτης. Ήρθαν για να δημιουργήσουν μια περιφραγμένη ζώνη στις μετακινήσεις, επιτρέποντας την είσοδο και χρήση των μέσων μονάχα σε όσες-ους θα έχουν προμηθευτεί τα νέα «έξυπνα» εισιτήρια. Στο όνομα της «ανάπτυξης» και με ευαγγέλιο τη διασφάλιση ενός πλήρως εμπορευματοποιημένου και «αποστειρωμένου» δημόσιου χώρου, εισάγονται συνεχώς στην καθημερινότητα νέες οριοθετήσεις που θέλουν να ορίσουν και να ελέγξουν τον τρόπο που θα υπάρχουμε στους δημόσιους χώρους. Δίπλα στις κάμερες, τις περιφράξεις πάρκων, πλατειών και παραλιών, τα τραπεζοκαθίσματα που στοιβάζονται ασφυκτικά σε πεζοδρόμους, πλατείες και πεζοδρόμια, ο «εξευγενισμός» των μ.μ.μ. αποτελεί άλλο ένα πεδίο ελέγχου και επιτήρησης. Οι άπειρες κάμερες, τοποθετημένες στους σταθμούς των τρένων, μέσα και έξω από τα βαγόνια και μέσα στα λεωφορεία, η επιβολή συγκεκριμένων συμπεριφορών στους σταθμούς με απίθανες απαγορεύσεις (μην πίνεις-μην τρως! κτλ.), η πλήρης καταγραφή των διαδρομών μας μέσω της εξατομικευμένης- ονομαστικής ηλεκτρονικής κάρτας, εξυπηρετούν ακριβώς αυτόν τον σκοπό.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, όσες-οι τυχόν αμφισβητήσουν τους όρους που επιβάλλονται στις μετακινήσεις –είτε πρόκειται για συνειδητή επιλογή, είτε όχι- θα έρθουν αντιμέτωπες-οι με τα κατασταλτικά μέτρα. Ξεχωριστό σώμα ελεγκτών κομίστρου από κοινού με την αστυνομία θα διασφαλίζουν ότι η πρόσβαση στα μ.μ.μ. είναι αυστηρά πληρωμένη. Ο «εκσυγχρονισμός των μ.μ.μ.» μας λέει σε απλά ελληνικά: όσοι-ες δεν την «παλεύουν» οικονομικά ας το κόψουν με τα πόδια ή ας «ρισκάρουν» μια συνάντησή τους με τις μπάρες και τους ελεγκτές. Δεν είναι λίγοι-ες εκείνοι που ήδη έχουν γίνει αποδέκτες των συνήθων πρακτικών των «εργαζομένων» αυτών, που έχουν δεχθεί εξευτελισμό, τραμπουκισμούς, συλλήψεις - με αποκορύφωμα τον θάνατο του Θ. Καναούτη το 2013 στο Περιστέρι για ένα εισιτήριο που δεν χτύπησε- δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς θα ενταθούν οι έλεγχοι μέσα στο ολοένα και περισσότερο ασφυκτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται στις μετακινήσεις. Ας γίνει από όλους και όλες συνείδηση, πως οι ελεγκτές δεν κάνουν απλά άλλη μια δουλειά όπως οι περισσότεροι-ες από εμάς. Δεν είναι πωλήτριες, οικοδόμοι, κούριερ, υπάλληλοι γραφείου, σερβιτόρες… Είναι κάποιοι τύποι που βγάζουν μεροκάματο από την φτώχεια των άλλων, είναι η αστυνομία των μετακινήσεων…Και ως τέτοιους οφείλουμε να τους αντιμετωπίζουμε.

Και από τους τραμπουκισμούς στα πρόστιμα και την οικονομική καταστολή. Όλο και συχνότερα, πρόστιμα θεσπίζονται και επιβάλλονται για κάθε τύπου «παραβατική» συμπεριφορά, αποσκοπώντας στον παραδειγματισμό και την οικονομική ομηρία όσων αντιστέκονται στην επέλαση της βαρβαρότητας. Από τα πρόστιμα για την εισιτηριοδιαφυγή στο προκείμενο, μέχρι εκείνα που επιβάλλονται σε όσες-ους αρνούνται την πληρωμή διοδίων. Από τις περιπτώσεις απαλλοτρίωσης ρεύματος, έως την επιβολή του προστίμου των 6.000 ευρώ στους ανυπόταχτους και ολικούς αρνητές στράτευσης. Η καταστολή εμπλουτίζεται. Στο πλάι της φυσικής βίας, έρχονται νέες «εξευγενισμένες» μέθοδοι. Επιτίθεται εξατομικευμένα και θέτει σε οικονομική ομηρία χιλιάδες, με την απειλή δεσμεύσεων και κατασχέσεων λογαριασμών, ακόμα και φυλάκισης. Το μήνυμα είναι σαφές: κάθε τυχόν αντίσταση και άρνηση των από τα κάτω πρέπει να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, με υλικούς και οικονομικούς όρους.

Το «νέο πρόσωπο» των μετακινήσεων, παραδίδει μαθήματα συναίνεσης και σιωπής, μέσω της καλλιέργειας διαρκούς αισθήματος φόβου για την καταστολή και τα πρόστιμα που μπορεί να προκαλέσει η μη συμμόρφωση. Ο εκβιασμός της έκδοσης εισιτηρίων φαντάζει μονόδρομος. Δεν είναι τυχαίο ότι χιλιάδες έχουν ήδη προχωρήσει στην έκδοση και χρήση των νέων ηλεκτρονικών εισιτηρίων, ή της εξατομικευμένης κάρτας διαδρομών, καταθέτοντας σημαντικό ποσοστό του μηνιαίου εισοδήματός τους, πριν καν τεθούν σε πλήρη λειτουργία τα νέα μέτρα, από φόβο για τον αποκλεισμό τους από την ανάγκη της μετακίνησης.

Σε έναν κόσμο όπου η διαμεσολάβηση του χρήματος είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, που να θεωρείται αυτονόητο ότι για να κινηθούμε μέσα στην πόλη για να πάμε στη δουλειά, για να ψάξουμε δουλειά, για να πάμε στις σχολές ή στις διάφορες υπηρεσίες, ή απλώς για να βρεθούμε με ανθρώπους μας, πρέπει να καταθέσουμε τον οβολό μας, η πρόταση για ελεύθερες μετακινήσεις φαντάζει παράλογη. Το παράλογο όμως είναι να καλούνται οι από τα κάτω είτε να συνδράμουν υλικά στον «εκσυγχρονισμό» και την «αναδιάρθρωση» των καμερών, των μπαρών, του ηλεκτρονικού φακελώματος είτε να απαντήσουν σε ψευτοδιλήμματα τύπου «πώς θα συντηρούνται τα μ.μ.μ. - πώς θα πληρώνονται οι εργαζόμενοι». Αυτά τα ερωτήματα τίθενται από τα πάνω και διαχέονται μέσω των media για τη δημιουργία του απαραίτητου πρόσφορου εδάφους για την αποδοχή της επιβολής, του ελέγχου και του αποκλεισμού. Έχουν σκοπό να αποπροσανατολίσουν από την ουσία που δεν είναι άλλη από την καθημερινή ανάγκη της μετακίνησης και να αποπολιτικοποιήσουν την αντίσταση, στοχοποιώντας με χαρακτηρισμούς όπως «λαθρεπιβάτες-τζαμπατζήδες» όσους και όσες επιλέγουν να κάνουν πράξη τις αρνήσεις τους...

Αυτό που δεν προβάλλεται από τα media είναι ότι πολλές και πολλοί δεν έχουν σταματήσει να αντιστέκονται με κάθε τρόπο σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας, από δράσεις αντιπληροφόρησης (μοιράσματα, πορείες) ως το σαμποτάζ σε σταθμούς τρένων-μετρό, ακυρωτικά μηχανήματα, εκδοτήρια ηλεκτρονικών εισιτηρίων, υποδομές ελέγχου και διοίκησης του ΟΑΣΑ και ιδιωτικές εταιρίες (όπως η Vodafone και η LG) που σχεδίασαν και λειτουργούν το νέο σύστημα ελέγχου (μπάρες και ηλεκτρονικό εισιτήριο). Ενάντια στο νέο αυτό μέτρο που έρχεται για να περάσει πάνω από τις ζωές μας η απάντηση είναι η αυτοοργανωμένη συλλογική αντίσταση. Κινούμαστε όσο το δυνατόν σε ομάδες, καταστρέφουμε τα ακυρωτικά μηχανήματα, δεν αφήνουμε κανέναν και καμία μόνη απέναντι στους κατασταλτικούς μηχανισμούς και τους ελεγκτές. Με όπλο μας την αλληλεγγύη να σταθούμε ο ένας πλάι στην άλλη ενάντια στην υποτίμηση, τον έλεγχο, την εμπορευματοποίηση και τον αποκλεισμό.

 

ΚΑΜΙΑ ΜΠΑΡΑ – ΚΑΝΕΝΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟ

ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΦΕΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΛΕΓΚΤΩΝ, ΘΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΑΝΤΑ «ΛΑΘΡΕΠΙΒΑΤΕΣ»

 

Θερσίτης,

Δεκέμβρης 2017

 

[Για να διαβάσετε το κείμενο σε αρχείο μορφής Pdf πατήστε εδώ]

Details

Category: Κείμενα

Published: 06 October 2017

 

 

 

Πρωί Τετάρτης 30 Αυγούστου 2017, Πετρούπολη.

Τα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για πυρκαγιά σε διαμέρισμα και απεγκλωβισμό δύο ατόμων αναίσθητων, πατέρα και κόρης. Σύντομα αποκαλύπτεται ότι η πυρκαγιά μπήκε σε μια προσπάθεια του πατέρα να καλύψει την απόπειρα δολοφονίας κατά της κόρης του. Ενδοοικογενειακή βία, ψυχική διαταραχή του δράστη, συχνοί καυγάδες πίσω από κλειστές πόρτες, “διαλυμένη” οικογένεια: όλα αυτά και πολλά άλλα επιστρατεύτηκαν από τις μιντιακές μηχανές του θεάματος για να κρατήσουν το τηλεοπτικό ενδιαφέρον αμείωτο -λες και πρόκειται για σίριαλ. Λίγες μέρες αργότερα, η γυναίκα εκπνέει στο νοσοκομείο. Και κάπου εκεί το σοκ και η θλίψη για το “θάνατο της 18χρονης” εξαντλούνται και η υπόθεση παύει προς το παρόν να επενδύεται με την απαραίτητη δόση ίντριγκας. Και κάπως έτσι η είδηση της δολοφονίας της κόρης από τον πατέρα περνάει στη σφαίρα της λήθης, αφού αναδείχτηκε ως ένα ακόμα τραγικό, μεμονωμένο γεγονός, μία εξαίρεση στον αδιατάραχτο κύκλο των κυρίαρχων κανονικοτήτων.

 

Η πατριαρχική βία δεν είναι η εξαίρεση. Μιλώντας για τη δολοφονία στην Πετρούπολη ανασύρουμε κάποια από εκείνα τα περιστατικά που δεν βγήκαν ποτέ από το σκοτάδι, τους ξυλοδαρμούς, τους βιασμούς, τους θανάτους γυναικών από άντρες- πατεράδες, συντρόφους, συζύγους, συγγενείς. Τέτοια περιστατικά συμβαίνουν συστηματικά, και όχι από μια ειδική κατηγορία αντρών. Ακόμα και όταν δημοσιεύονται, εγγράφονται στην κοινωνική μνήμη ως τραγωδίες, ως “εγκλήματα πάθους” και τις περισσότερες φορές αφήνεται να εννοηθεί ότι η γυναίκα είναι αυτή που προκάλεσε το βιασμό, τον ξυλοδαρμό, το θάνατό της. Στην πραγματικότητα, όμως, μιλάμε για έμφυλη βία, επιβολή λεκτική, σωματική και ψυχολογική, που ασκείται από άνδρες κατά γυναικών, στη βάση ακριβώς του φύλου, της έμφυλης ιδιότητάς τους και των συνεπαγομένων της, των διακρίσεων, των προνομίων και των περιορισμών που οι έμφυλοι ρόλοι παράγουν. Σε ένα πατριαρχικό καθεστώς, από την οικογένεια και το σχολείο, μέχρι τους εργασιακούς χώρους και τις ερωτικές σχέσεις αναπαράγονται και φυσικοποιούνται οι σχέσεις εξουσίας και εκμετάλλευσης και οι ρόλοι με βάση το δίπολο άντρας-γυναίκα. Τα αρρενωπά χαρακτηριστικά εξυψώνονται σε συνώνυμα της δύναμης και της υπεροχής και τα θηλυκά κατασκευάζονται ως ταυτόσημα της αδυναμίας και της υποταγής. Τα αντρικά πειράγματα, οι χειρονομίες, οι επιθέσεις υλικοποιούν αυτές τις έμφυλες ανισότητες, κατοχυρώνουν την αντρική υπεροχή και λειτουργούν ως μέσα επιβολής και πειθάρχησης των γυναικείων σωμάτων. Η απόκρυψη της έμφυλης διάστασης της βίας στο πλαίσιο του οικογενειακού περιβάλλοντος υπό το όνομα “ενδοοικογενειακή βία” -σαν να πρόκειται για αυτοφυές, φυσικό φαινόμενο της οικογένειας- λειτουργεί υπέρ της προστασίας και της διαιώνισης των σκληρών παιχνιδιών εξουσίας εντός του οικιακού χώρου. Η “ενδοοικογενειακή βία” γίνεται εξαίρεση βίας. Στα σκοτάδια της οικίας όλα επιτρέπονται και δικαιολογούνται. Αποδέκτες της είναι πάντα γυναίκες και παιδιά, αυτές δηλαδή που η πατριαρχία “βλέπει” όχι μόνο ως αδύναμες αλλά και κατώτερες, υπό την εξουσία και την ιδιοκτησία του άνδρα-οικογενειάρχη.

 

Η οικογενειακή ασφυξία δεν είναι η εξαίρεση. Η οικογένεια, κατοχυρωμένη στις κοινωνικές συνειδήσεις ως ιεροποιημένο σύμβολο, προαιώνιο και αμετάβλητο εμφανίζεται ως ο αποκλειστικός τόπος φροντίδας και αγάπης, ως ο απόλυτος σκοπός ζωής του ανθρώπου. Οι συγγενικές σχέσεις δύσκολα επιδέχονται αμφισβήτησης και κριτικής. Τι κι αν εντός της οικογενειακής δομής μαθαίνουμε να μετράμε την αγάπη και το νοιάξιμο με παρατηρήσεις, ταπεινώσεις, χαστούκια, φωνές και επιβολή... Η οικογένεια είναι ο τόπος όπου η βία κανονικοποιείται, και μάλιστα της προσδίδεται και εκπαιδευτικός χαρακτήρας: εκεί μαθαίνεις ότι οι εγκλήσεις, οι πειθαρχικές τιμωρίες, το ξύλο συμβαίνουν για να γίνεις “καλός άνθρωπος”. Στον στενό οικογενειακό κύκλο “χτίζονται” όλοι εκείνοι οι διαχωρισμοί με βάση το φύλο και την ηλικία, εκεί συμβαίνει για πρώτη φορά ο έμφυλος καταμερισμός της εργασίας (διάκριση αντρικών και γυναικείων δουλειών), εκεί εμπεδώνονται οι σχέσεις ιεραρχίας, καταπίεσης και υποταγής. Και η διαδικασία αυτή συνεχίζεται στο σχολείο, την εργασία, τις σχέσεις μας για να γίνει τελικά όρος ζωής. Ειδικότερα, οι λεγόμενοι δεσμοί αίματος των παιδιών με τους γονείς δημιουργούν εκ των προτέρων μια σχέση εξουσίας που διαπερνάει όλη την ύπαρξη των μελών σε όλη τη διάρκεια της ζωής και που εδράζεται σε μία αυτοματοποιημένη ενεργοποίηση συναισθημάτων αφοσίωσης και εξάρτησης και γι αυτό σε μια αέναη παραγωγή ενοχών, με την παραμικρή αμφισβήτηση του “ιερού” της οικογένειας. Δεν είναι μόνο η φυσική βία, αλλά και η λεκτική, η ψυχολογική, οι μικροί και μεγάλοι καταναγκασμοί που επιβάλλει η οικογένεια -η επιβολή έχει πρότυπα εμφάνισης, ντυσίματος, συμπεριφοράς, έχει δεσμεύσεις, επιχειρεί να καθορίσει όλες μας τις επιλογές -από τη σχολή, τη δουλειά, τους φίλους και τον/την σύντροφό μας, την ίδια τη σεξουαλικότητά μας. Εκείνες/οι που θα αμφισβητήσουν ή θα αποδράσουν από το πλέγμα των οικογενειακών σχέσεων παραβιάζουν τη σκληρή ηθική της οικογένειας, του θεσμού που θεμελιώνει τις ταξικές, ηλικιακές και έμφυλες διαιρέσεις, και γι αυτό θα στοχοποιηθούν για να συμμορφωθούν.

 

Η νεαρή γυναίκα που δολοφονήθηκε από τον πατέρα της ήταν ένας τέτοιος παραβάτης. Λόγω θέσης, ως γυναίκα, και βούλησης, ως παιδί που τάχθηκε υπέρ ενός διαζυγίου, ως άνθρωπος που θέλησε να ορίσει η ίδια τη ζωή της και επέλεξε σύντροφο που δεν ήταν της αρεσκείας του πατέρα της -τα μίντια επανέλαβαν ξανά και ξανά ότι επρόκειτο για κάποιον αλβανικής καταγωγής- συνόψισε το τερατουργικό, αυτό της αμφισβήτησης των αυστηρών ιεραρχιών και καταναγκασμών της οικογενειακής δομής και γι αυτό τιμωρήθηκε παραδειγματικά, με την απώλεια της ζωής της.

 

Μπροστά σ’ αυτόν τον “ιερό” σκοπό της αναπαραγωγής της ίδιας της κοινωνίας και των “αξιών” της, η προστασία και η ιδιωτικότητα της οικογένειας ανάγεται σε ύψιστο και απαραβίαστο χαρακτηριστικό της. Οι συγγενείς, οι γείτονες και οι φίλοι οφείλουν να μην παρεμβαίνουν στα “εν οίκω” -ακόμη και όταν “εν οίκω” τελούνται συναισθηματικοί εκβιασμοί, ξυλοδαρμοί, βιασμοί, δολοφονίες. Κανείς δεν θα τους κατηγορήσει για τη σιωπή τους, ελάχιστοι θα μιλήσουν για συνενοχή. Σε καμία άλλη συνθήκη η αδιαφορία δεν είναι τόσο αποδεκτή, ενίοτε ακόμη και επιβεβλημένη, όσο στα εγκλήματα που τελούνται στο πλαίσιο της οικογένειας -θα μας φαινόταν το ίδιο να έμενε αμέτοχη η γειτονιά αν, αντί για τον ξυλοδαρμό μιας γυναίκας από την πατέρα της, μιλούσαμε, λόγου χάρη, για ένα τροχαίο ατύχημα;

 

Η δολοφονία της νεαρής γυναίκας από τον πατέρα της φέτος το καλοκαίρι αποτελεί μια ιδιαίτερη στιγμή στα ατελείωτα περιστατικά έμφυλης-πατριαρχικής βίας που συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας. Μέσα από την ταυτότητα του ψυχασθενούς που αποδόθηκε στον πατέρα, αποσιωπήθηκε και πάλι η έμφυλη διάσταση της βίας ως δομικό συστατικό της οικογένειας. Χρειάζεται να σταθούμε περισσότερο στο σημείο αυτό. Παρά την κατώτερη θέση της γυναίκας και των παιδιών στην πατριαρχική κοινωνία, στην κυρίαρχη ρητορική δεν νοείται οι παιδοκτόνοι, βιαστές, δράστες ξυλοδαρμών και άλλα τέτοια αποβράσματα, να είναι “κανονικοί” άνθρωποι. Όλα τα αιχμηρά περιστατικά αποδίδονται σε “ανθρώπους-τέρατα”, σε “ανώμαλους” ώστε να μην διασαλευτούν οι κανονικότητες και να μην αμφισβητηθούν οι ρόλοι και οι ιδιότητες που επιβάλλονται βάσει του φύλου. Από τη μία, αναπαράγεται το στερεοτυπικό σχήμα ότι όλοι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν “ψυχιατρικά προβλήματα” είναι εν δυνάμει δολοφόνοι. Από την άλλη, οι “ψυχικά διαταραγμένοι” βγαίνουν εκτός της κοινωνικής σφαίρας και τέτοιου είδους προβλήματα αποκόπτονται από το σύστημα κοινωνικής οργάνωσης και τις πολιτικοοικονομικές συνθήκες που τα παράγουν και τα τροφοδοτούν και υποβιβάζονται σε εξαιρετικές περιπτώσεις και παρεκκλίσεις. Στο συγκεκριμένο γεγονός, οι μιντιακές αναφορές για “ψυχικές διαταραχές” που ενδεχομένως αντιμετώπιζε ο δράστης στο παρελθόν, το μόνο που καταφέρνουν είναι να συσκοτίζουν τις πραγματικές αιτίες των ξυλοδαρμών στη σύζυγό του και της ίδιας της δολοφονίας της κόρης του.

 

Να τελειώνουμε, λοιπόν, με τα παραμύθια και τους “δράκους”. Η έμφυλη βία έχει δρώντα υποκείμενα, ασκείται από άντρες κανονικούς, φυσιολογικούς. Από την υποτίμηση ή τη σεξουαλική παρενόχληση στο εργασιακό περιβάλλον ή στο δρόμο, τους ξυλοδαρμούς από συντρόφους και πατεράδες, ως τους βιασμούς ή τις δολοφονίες που τα μίντια βαφτίζουν “εγκλήματα πάθους”, η ένταση διαφέρει, αυτό που όμως μένει αμετάβλητο είναι ότι η έμφυλη βία είναι μια πραγματικότητα για όλες μας και για όλους εκείνους που δεν “χωράνε” ή δεν ανταποκρίνονται στα πρότυπα της αρρενωπότητας. Ο σεξισμός δεν είναι μεταφυσική οντότητα, έχει σώματα ταπεινωμένα, κακοποιημένα, βιασμένα, από άντρες παλικαράδες, λεβέντες, ομοφοβικούς, μάτσο, βιαστές, πορνοπελάτες... Να σπάσουμε τα τείχη της ιδιωτικότητας της οικογένειας, να σπάσουμε το καθεστώς της εξατομίκευσης, την κανονικοποίηση της αδιαφορίας. Ενάντια στην πατριαρχία και το σεξισμό, να μην αφήνουμε καμία μόνη της. Να στήσουμε σχέσεις αλληλεγγύης και ουσιαστικής φροντίδας. Στον αντίποδα των επιβεβλημένων οικογενειακών σχέσεων, να είμαστε ο ένας δίπλα στην άλλη. Με κάθε τρόπο, με τα μέσα που καθεμία και καθένας από εμάς διαθέτει, να εναντιωθούμε στην έμφυλη καταπίεση. Με όρους συλλογικούς και ακηδεμόνευτους, να στήσουμε τα ζωντανά μας οδοφράγματα ενάντια στις επιβολές που δεχόμαστε. Να επιτεθούμε σε καθετί που μας καταπιέζει. Να τελειώνουμε με το σεξισμό και τη βία που παράγει.

 

 

ΘΕΡΣΙΤΗΣ

χώρος ραδιουργίας και ανατροπής, Νέστορος και Ευαγγελιστρίας, Ίλιον

 

[Για να κατεβάσετε το κείμενο σε αρχείο μορφής Pdf πατήστε εδώ]

Details

Category: Κείμενα

Published: 03 October 2017

 

 

[Κείμενο που μοιράζεται σε σχολεία, δρόμους και πλατείες στις περιοχές του Ιλίου και των Αγίων Αναργύρων]

 

 

Eνάντια στον φόβο και την σιωπή

 

Ξημερώματα Κυριακής 17 Σεπτεμβρίου, λίγες ώρες μετά τη λήξη αντιφασιστικής διαδήλωσης στην Αθήνα με αφορμή τα τέσσερα χρόνια από τη δολοφονία του Π. Φύσσα από τα τάγματα εφόδου της χρυσής αυγής, ο 16χρονος Κώστας Μπ., συλλαμβάνεται στον απόηχο συγκρούσεων που έχουν ξεσπάσει στη γειτονιά των Εξαρχείων - είχαν προηγηθεί συγκρούσεις των διαδηλωτών έξω από τα γραφεία των φασιστών, από όπου πέρασε νωρίτερα η πορεία, με τις δυνάμεις καταστολής που φρουρούσαν τα γραφεία της χ.α.  Κατά τη μεταγωγή του στη ΓΑΔΑ γίνεται δέκτης της κλασικής αστυνομικής τρομοκράτησης, ξυλοκοπείται, βασανίζεται και τραυματίζεται βαριά από διερχόμενο όχημα στην προσπάθειά του να διαφύγει. Μεταφέρεται στη συνέχεια –χωρίς καν να του αφαιρεθούν οι χειροπέδες- στην μονάδα εντατικής θεραπείας του ΚΑΤ. Παρόλη την κρισιμότητα της κατάστασής του –διασωληνωμένος και υπό μηχανική υποστήριξη- θα παραμείνει φρουρούμενος από άνδρες της ασφάλειας εντός του δωματίου της ΜΕΘ, με τις ευλογίες και του διοικητή του νοσοκομείου ο οποίος σε παρέμβαση αλληλέγγυων για τη συνθήκη θα απαντήσει πως «η αστυνομία είναι υπεράνω όλων –και του ιδίου- και μόνο εκείνη μπορεί να κρίνει». Τα ΜΜΕ σε αγαστή –πάντα- συνεργασία με την «παντοδύναμη» ελληνική αστυνομία θα το περάσουν στα ψιλά, θα το «μαγειρέψουν» κατά το συμφέρον της έννομης τάξης και για χάρη της κοινωνικής ειρήνης. Τη Δευτέρα 25/9 –λίγες μόλις μέρες μετά την ανάκαμψή του- η «επίσκεψη» του ανακριτή και η επιβολή ποινής περιοριστικών όρων με μοναδικό ενοχοποιητικό στοιχείο την κατοχή αντιασφυξιογόνας μάσκας, θα έρθει να ξεπλύνει άλλη μια κτηνωδία της ΕΛΑΣ και ταυτόχρονα θα επιχειρήσει να εκτονώσει τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν τις πρώτες μέρες, ως μια προσπάθεια συστημική να ξεφουσκώνουν γρήγορα και αναίμακτα οι όποιες κοινωνικές εστίες δημιουργούνται ενάντια στην κρατική βία, αλλά και γενικότερα κάθε εστία κοινωνικών αγώνων.

Τις προάλλες βέβαια, δεν γελούσαμε τυχαία με τις εξαγγελίες ΣΥΡΙΖΑ για «εξυγίανση» και «εξανθρωπισμό» των Α.Τ, των μπάτσων και των μεθόδων τους. Και το οξύμωρο σε αυτήν την περίπτωση, δεν αφορά τόσο στην οργανική αδυναμία των «σωμάτων ασφαλείας» σε εξανθρωπισμό, όσο στη δομική σχέση κράτους-βίας. Πάνω σε αυτή θεμελιώνεται, με αυτή επιβάλλεται και συντηρείται. Το νομικό οπλοστάσιο του κράτους, κατασκευασμένο ακριβώς στην ανάγκη διατήρησης εξουσίας, εξασφάλισης των συμφερόντων των πλουσίων και των ισχυρών, προφανώς και δεν θα παρέλειπε και την κατοχύρωση του μονοπωλίου της βίας. Ειδικά στην περίοδο που ζούμε, σε ένα περιβάλλον γενικευμένης κρίσης και διαρκούς καθεστώτος έκτακτης ανάγκης, η καταστολή αποτελεί κομβικό βραχίονα διαφύλαξης της συστημικής ομαλότητας. Τα δικαστικά πραξικοπήματα, οι καταδίκες ζωής με κυρίαρχο και μοναδικό στοιχείο κάποιο δείγμα DNA (το νέο ευαγγέλιο ενοχής από τα εργαστήρια της ΕΛΑΣ), οι διώξεις αγωνιζόμενων βάσει της πολιτικής τους ταυτότητας, η ποινικοποίηση κοινωνικών και προσωπικών σχέσεων, η ανάσυρση υποθέσεων από το παρελθόν, η επαναφορά των περίφημων «επιχειρήσεων σκούπα» στο όνομα της ασφάλειας και της τάξης – ενάντια στους τοξικοεξαρτημένους, τους μικροπαραβατικούς και τους μετανάστες, η ασφυκτική συνθήκη του εγκλεισμού, η στρατοπεδική καθημερινότητα και οι απελάσεις για τους μετανάστες, οι (πάνω από) 3.200 νεκροί/ες στη Μεσόγειο κατά το 2017 (και μόνο), είναι αρκετά ικανά για να κάνουν παραπάνω από σαφές πως η καταστολή έχει πολλά ποδάρια.

Η περίπτωση του Κώστα Μπ. δεν αποτελεί ένα (ακόμη) «μεμονωμένο γεγονός». Είναι και αυτή του συντρόφου Γιάννη Κ. ο οποίος κλήθηκε –δεκατρία χρόνια μετά- ενώπιον του ανακριτή, κατηγορούμενος για κακούργημα με μοναδικό στοιχείο την παρουσία του σε δυναμική πορεία αναρχικών και αντιεξουσιαστών το 2004 προς το φημισμένο Α.Τ. Αγίου Παντελεήμονα σε απάντηση του βάρβαρου βασανισμού Αφγανών μεταναστών στο εν λόγω τμήμα, αλλά και σε συνέχεια στα ίδια τους τα σπίτια. Είναι οι κρατούμενοι που διώκονται βάσει της δικογραφίας των «ληστών του Διστόμου», μία ακόμη μηχανορραφία με επικεφαλής τον εισαγγελέα Δ. Ασπρογέρακα και την αντιτρομοκρατική υπηρεσία, η οποία συνδέθηκε χωρίς κανένα στοιχείο με την δράση του Επαναστατικού Αγώνα. Είναι η γνωστή «υπόθεση της Ηριάννας». Είναι οι τριανταπέντε παραδειγματικές συλλήψεις και προφυλακίσεις μεταναστών από την άγρια αστυνομική καταστολή της εξέγερσης στο στρατόπεδο της Μόριας τον περασμένο Ιούλη στη Μυτιλήνη, κατά την οποία δεκάδες μετανάστες  μεταφέρθηκαν βαριά τραυματισμένοι στο νοσοκομείο ενώ ένας κινδύνεψε να χάσει τη ζωή του ακριβώς επειδή διαμαρτυρήθηκαν και εξεγέρθηκαν τόσο στις συνθήκες κράτησής τους όσο και στην παρατεταμένη καθυστέρηση στις απαντήσεις των αιτήσεων ασύλου που έχουν κάνει. Είναι δηλαδή οι φιγούρες των εξεγερμένων και των αντιστεκόμενων, όπως αυτή του Κώστα Μπ., που τολμούν να σηκώσουν κεφάλι απέναντι στη γενικευμένη σιωπή και φόβο που έχει επιβληθεί μέσα και έξω από τα στρατόπεδα, μέσα και έξω από τις φυλακές, τα εργασιακά κάτεργα, τα γραφεία των εργασιακών συμβούλων του ΟΑΕΔ, μέσα και έξω από τις δικαστικές αίθουσες, τα αποστειρωμένα εμπορικά κέντρα και τις "ασφαλείς πλατείες", μέσα και έξω από τα σχολεία και τις περίφραχτες αυλές τους.

Η πραγματικότητα βρίθει από πλήθος γεγονότων που παραμένουν βολικά στην αφάνεια, μακριά από τις ειδήσεις των οκτώ και τα παραπάνω είναι μόνο λίγα από αυτά. Κι αν η υποχώρηση των κοινωνικών αντιστάσεων έχει επιτρέψει στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να κρατάει στις πίσω σελίδες της ατζέντας της τα κατασταλτικά της δόντια, εμείς από την πλευρά μας, οι περισσευούμενοι/ες και οι ανεπιθύμητοι/ες του «πολλά υποσχόμενου κόσμου τους», όσοι και όσες συνεχίζουμε να εξεγειρόμαστε ενάντια στη φτώχεια, την καταπίεση, την εξαθλίωση και τον θάνατο, ξέρουμε καλά πως η ρητορική περί «ευαισθησιών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων» δεν θα μπορούσε παρά να εξαντληθεί μαζί με την αντιπολιτευτική της χρησιμότητα. Πως ακόμη κι εκεί που δεν φτάνουν τα αιμοβόρα χέρια των μπάτσων, πλήθος μεθοδεύσεων και «παραλείψεων» είναι σε ετοιμότητα για τον εκφοβισμό και την εξόντωσή μας. Παρ’ όλα αυτά δεν πρόκειται να κάνουμε βήμα πίσω. Θα επιμένουμε, θα μεγαλώνουμε, θα πληθαίνουμε και θα τους επιστρέφουμε κάθε δυνατό κομμάτι από τη βία που τους αντιστοιχεί μέχρι την δική τους οριστική εξουδετέρωση.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΜΠ.

 

Θερσίτης -χώρος ραδιουργίας και ανατροπής

Νέστορος κ' Ευαγγελιστρίας - ΙΛΙΟΝ (απέναντι από το τέρμα του 732)

 

 

[Για να κατεβάσετε το κείμενο σε αρχείο μορφής Pdf πατήστε εδώ]

Details

Category: Κείμενα

Published: 16 June 2017

 

 

Λευκές νύχτες, σκοτεινές μέρες

 

Σταθερός στην άποψη του για το τι αποτελεί «μεγάλο πολιτιστικό γεγονός» ο μαιτρ της εμπορευματικοποίησης δήμαρχος Ζενέτος θα διοργανώσει για ακόμη μία χρονιά την περίφημη λευκή νύχτα.

Ναι, οι καλοπληρωμένοι καλλιτέχνες που θα έρθουν για την σαββατιάτικη αρπαχτή στις κεντρικές πλατείες του Ιλίου... οι διάφοροι "Φορείς και Σύλλογοι" της πόλης που παρασιτούν στο πλάι των δημοτικών αρχών... οι απλωμένες ψησταριές και η τσίκνα σε όλο το μήκος των πεζοδρόμων... ο συνωστισμός από τα τραπεζοκαθίσματα... οι αφιονισμένοι έμποροι των κεντρικών πεζοδρόμων που τρίβουν τα χέρια τους για θολωμένους καταναλωτές που παίρνουν ανάσες "ξεγνοιασιάς", με την ψευδαίσθηση πως έχουν την "ευκαιρία" να αποκτήσουν "μισοτιμής" αυτά που "στερήθηκαν από την κρίση και τα μνημόνια"... τα δημοτικά καλλιτεχνικά-πολιτιστικά σχήματα παραπεταμένα σε κάποια απόκεντρα σημεία της περιοχής απλά για να επιβεβαιώσουν το "πολιτιστικό έργο του δήμου"... τα κενά βλέμματα των καταναλωτών. Ναι, όλα αυτά είναι "ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά γεγονότα" ένα φτηνιάρικο πανηγύρι για να "ζήσουμε την πόλη μας".

Το να "ζεις την πόλη σου" σημαίνει να καταναλώνεις: από καλλιτέχνες, σουβλάκια μέχρι μπλουζάκια μισοτιμής. Να αναγνωρίζεις τον δημόσιο χώρο, ως πεδίο συνάντησής σου με τα εμπορεύματα. Εδώ και χρόνια εξάλλου οι πόλεις, οι δρόμοι και οι πλατείες τους οργανώνονται και αναπλάθονται με κύριο χαρακτηριστικό τον επικαθορισμό από τον χωροταξικό πολιτισμό της κατανάλωσης. Τα πεδία συνάντησης των κατοίκων όχι απλά απαξιώνονται (πχ στην περιοχή μας το Πάρκο Τρίτση), αλλά αποικιοποιούνται από μαγαζιά κάθε είδους. Όλες οι πλατείες που αναπλάστηκαν στην περιοχή, παραδόθηκαν στα γύρω μαγαζιά και ο δημόσιος χαρακτήρας τους πνίγεται από τα διαρκώς επεκτεινόμενα τραπεζοκαθίσματα, την αφιλόξενη φωταγώγησή τους και το "άγρυπνο βλέμμα" των αστυνομικών περιπολιών. Με αυτόν τον τρόπο, οι πόλεις απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την όποια έννοια της κοινότητας: εγκαταλείπουν τις έννοιες  του μοιράσματος και της συνάντησης και χτίζονται πάνω στην παθητικότητα, την εξατομίκευση, την ιδιώτευση και βεβαίως τον φόβο. Μια πραγματικότητα αποξένωσης, ξεριζώματος των σχέσεων, των εμπειριών και των αντιστάσεων και αντικατάστασης της συλλογικής κουλτούρας με διάσπαρτες ατομικότητες που επικοινωνούν μονάχα μέσα από τα προϊόντα και τις "εμπειρίες" που αγοράζουν και καταναλώνουν.

Ο δήμος Ιλίου, εδώ και χρόνια πρωτοστατεί σε κάθε είδους "καινοτομία" και στην ανάλογη υποκρισία που απαιτείται: θέλει το Ίλιον "πόλη καθαρή" (με επικέντρωση βέβαια στους εμπορικούς πεζοδρόμους), χωρίς πολιτικές αφίσες, αλλά διατηρούσε παράνομη χωματερή στο Πάρκο Τρίτση. Πουλάει αλληλεγγύη για να αγοράσει κοινωνικό πρόσωπο πετώντας ξεροκόμματα σε κατοίκους που έχουν ανάγκη. Δηλώνει αλληλέγγυος σε πρόσφυγες και πρόθυμος να δεχτεί "κέντρο φιλοξενίας" στην περιοχή αλλά από την άλλη μιλάει για "πρόβλημα με τους μετανάστες στην περιοχή" (χειρότερα και από κάποια ελληνόψυχα ανθρωπάρια του συνδυασμού του Καούκη στο δημοτικό συμβούλιο). Κάνει ανάπλαση σε πλατείες "για όλους τους δημότες" και στην ουσία τις παραχωρεί σε παρακείμενους εμπόρους, νοιάζεται για τους ελεύθερους χώρους "για να παίζουν τα παιδιά μας" και την ίδια στιγμή παραχωρεί για ιδιωτική χρήση χώρους και γηπεδάκια που τα χρησιμοποιούσε ο κόσμος της γειτονιάς σε φιλικά του αθλητικά σωματεία (πχ το γηπεδάκι του Αστέρα στην οδό Ποσειδώνος στον Άγιο Φανούρη). "Αγωνίζεται" ενάντια στις κεραίες κινητής τηλεφωνίας και δεν έχει κατεβάσει καμία. Και τον τελευταίο καιρό, αυτοί οι θιασώτες του τσιμέντου αγάπησαν πολύ το Πάρκο Τρίτση και κάνουν συγκεντρώσεις για την σωτηρία του...

Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε πως για να "βγεί" η λευκή νύχτα, σε κάποιους και κάποιες, θα τους "βγει η παναγία", θα δουλέψουν υπερωρίες αδήλωτες και απλήρωτες. Και δεν μιλάμε βεβαίως για την τάξη των εμπόρων, οι οποίοι και θα βγάλουν σε μια νύχτα την είσπραξη ενός μήνα, αλλά για τους υπαλλήλους τους. Αυτή η καθόλου συμπαθής τάξη των μικρών και μεγάλων αφεντικών, αυτοί που ταράσσονται με την αφισοκόλληση πολιτικών αφισών στους πεζοδρόμους γιατί "βρωμίζει" και είναι "παράνομη", που θεωρούν τους πεζοδρόμους και το Άλσος τσιφλίκι τους και όχι δημόσιους χώρους (και αναλόγως συμπεριφέρονται), οι υπερασπιστές της "νομιμότητας για όλους", εκείνη την μέρα θα κάνουν τα στραβά μάτια και θα βολευτούν από την παράνομη επέκταση ωραρίου. Όπως επίσης θα βολευτούν από την προσχηματική μη αδειοδότηση της λευκής νύχτας από την συριζαίικη Περιφέρεια Αττικής και τα στραβά μάτια των επιθεωρητών εργασίας. Το ζήτημα σαφώς και δεν είναι κάποια προσχηματική τήρηση των νόμων από τα αφεντικά. Το στοίχημα για όλους και όλες εμάς, είναι να μην αποδεχτούμε να μετατρεπόμαστε κάθε φορά σε λάστιχο για τις επιδιώξεις και τα κέρδη των αφεντικών. Να μην ανεχτούμε τον ρόλο του αναλώσιμου (γιατί η επιχείρηση έχει ζόρια!) και να συνδέσουμε την τύχη μας με τις ορέξεις των αφεντικών. Να μην γίνουμε συμμέτοχοι-ες σε αυτό που ολοένα και με μεγαλύτερη ταχύτητα σχεδιάζεται τα τελευταία χρόνια: όχι μόνο μισθοί ξεφτίλας αλλά και εργασιακές συνθήκες γαλέρας. Σε αυτές έρχεται να προστεθεί και η θεσμοθέτηση των 32 Κυριακών - για την ώρα στις τουριστικές περιοχές- ως ένας ακόμη συρμός στην τροχιά «ανάπτυξης» της χώρας επιβεβαιώνοντας απλά πως ο εκτροχιασμός των εργατικών συνθηκών αποτελεί κανονικότητα όσο χαζεύουμε αμέριμνοι τις βιτρίνες ως επιβάτες-καταναλωτές και εργαζόμενοι. Εντός αυτού του εργασιακού κλίματος βρίσκουν λοιπόν χώρο οι μαγικές νύχτες της κατανάλωσης  που μας υπόσχονται για ακόμη μία χρονιά, ξεχνώντας βεβαίως επιμελώς να αναφερθούν στα παιδιά-πατίνια, στους εργάτες και εργάτριες πίσω από τις βιτρίνες που θα δουλέψουν 12ωρα και μεταμεσονύχτια. Ναι πράγματι, είναι "μεγάλο πολιτιστικό γεγονός" η λευκή νύχτα, αντίστοιχο της ρωμαϊκής αρένας των ασύδοτων αφεντικών και των υπνωτισμένων πελατών...

Παράλληλα η μη αδειοδότηση της λευκής νύχτας από την πλευρά της Περιφέρειας Αττικής για την "προστασία των εργαζομένων", επαναλαμβάνει το γνώριμο παιχνίδι της αριστερής κυβέρνησης που αντιπολιτεύεται τον εαυτό της: την ίδια στιγμή που θεσμίζει συνθήκες γαλέρας στο εργασιακό πεδίο για να μπορέσει να "επανεκκινήσει η οικονομία" και η "εθνική ανάπτυξη", "αντιστέκεται" ανέξοδα στον "εργασιακο μεσαίωνα".

Αυτές οι θλιβερές γιορτές των δημάρχων και των εμπόρων, οι "μαγικές νύχτες" τους, είναι ένας σαρκασμός στο πρόσωπο όλων εμάς, που βιώνουμε με τους ωμότερους τρόπους την ολομέτωπη επίθεση των αφεντικών πάνω μας. Οι "μαγικές νύχτες" στους φωτεινούς εμπορικούς πεζοδρόμους, γελάνε με τη σύγχυση, το μούδιασμα και την παραίτηση, την απόσυρση των υποτελών τάξεων από τους δρόμους και τα οδοφράγματα, γελάνε με τις δύσκολες μέρες μας. Οι λευκές νύχτες ρίχνουν τα φώτα τους στις γυαλιστερές βιτρίνες και τη χαζοχαρούμενη ανεμελιά της κατανάλωσης, για να βυθιστούν σε ακόμη μεγαλύτερο σκοτάδι όλοι αυτοί και αυτές που βιώνουν τον πολιτισμό της εξαθλίωσης και της καταπίεσης, όλοι οι "αόρατοι" αυτής της κοινωνίας, όλοι οι περιττοί: από τους μετανάστες και πρόσφυγες στα "στρατόπεδα φιλοξενίας" και τους "χώρους κράτησης" ως τις ουρές στους ΟΑΕΔ και τις μάταιες καθημερινές μάχες επιβίωσης μεγάλων κοινωνικών κομματιών, τις ταπεινωτικές τους υποχωρήσεις στο όνομα της επιβίωσης.

 

Nα σαμποτάρουμε τις γιορτές της κατανάλωσης

Λευτεριά στους πεζοδρόμους και τις πλατείες

Ενάντια σε έναν κόσμο αποχαύνωσης και υποταγής

 

Ιούνιος 2017

Θερσίτης

 

[Για να κατεβάσετε το κείμενο σε αρχείο μορφής Pdf πατήστε εδώ]

Details

Category: Κείμενα

Published: 23 May 2017

Κείμενο του Θερσίτη για την αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων και την ανασυγκρότηση των αντιστάσεων στους χώρους δουλειάς. Το κείμενο αυτό συνόδευσε την σχετική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στον χώρο του Θερσίτη στις 19/5/2017.

[ Για να κατεβάσετε το κείμενο σε αρχείο μορφής Pdf πατήστε εδώ ]

 

 

Την πρωτομαγιά του 2005, γράφοντας ένα σχετικό με την ημέρα κείμενο, ξεκινούσαμε με την δήλωση του τότε προέδρου του ΣΕΒ Ορέστη Κυριακόπουλου (βιομηχανία ορυκτών και μετάλλων) σε κάποιο συνέδριο των ντόπιων αφεντικών: "το 8ωρο είναι ένας συναισθηματισμός που πρέπει να εγκαταλειφθεί"... 12 χρόνια μετά, ο πρόεδρος φαίνεται ήδη ξεπερασμένος: το 8ωρο είναι ήδη ένα "συναίσθημα" που έχει ξεθωριάσει. Για την ακρίβεια είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο στους χώρους εργασίας (μαζί με το "καλός μισθός" και "πληρωμένες υπερωρίες").

Το "8ωρο" του Κυριακόπουλου δεν αφορούσε βέβαια ένα απλό λογιστικό μέγεθος: αφορούσε ολόκληρη την οργάνωση της εκμεταλλευτικής σχέσης, τα συμβόλαια ταξικών συμβιβασμών που απαιτούσαν ένα σχεδόν σταθερό μοντέλο εργασίας και έναν (σχεδόν) εγγυημένο κατώτατο μισθό, ένα συγκεκριμένο μοντέλο τριμερών θεσμικών διαμεσολαβήσεων (κράτος-αφεντικά-συνδικαλιστικές οργανώσεις) ως εγγυητές της κοινωνικής ειρήνης και βέβαια ένα ελάχιστο δίχτυ κράτους πρόνοιας για μια (σχεδόν και πάλι) ομαλή κοινωνική αναπαραγωγή.

Οι λεγόμενες «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» που είχε ανάγκη η εθνική οικονομία και ο λεγόμενος εκσυγχρονισμός της ελληνικής κοινωνίας, δηλαδή η συνολική νεοφιλελεύθερη βίαιη απορρύθμιση των κοινωνικών συμβολαίων, ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και επιταχύνθηκε στα χρυσά χρόνια της ανάπτυξης, παρόλο που έβρισκε διαρκώς τα όρια της πότε σε κοινωνικές αντιστάσεις (πχ οι μεγάλες συγκεντρώσεις ενάντια στον αντιασφαλιστικό νόμο Γιαννίτση το 2001, που τον ακύρωσαν πριν καν συζητηθεί στην Βουλή, ή οι αγώνες ενάντια στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και τις ιδιωτικοποιήσεις την 3ετία 90-93) και πότε στην δομική αδυναμία του ελληνικού καπιταλιστικού σχηματισμού να προσπεράσει το ισχυρό κορπορατιστικό μοντέλο της μεταπολίτευσης. Η είσοδος στην περίοδο της «δημοσιονομικής κρίσης», από το 2009 αποδείχτηκε μια εξαιρετική ευκαιρία για μια άνευ ιστορικού προηγούμενου επίθεση στο κοινωνικό σώμα με βιαιότητα blietzkrieg (κεραυνοβόλος πόλεμος) και τους «συναισθηματισμούς» του. Η βιαιότητα βεβαίως καθοριζόταν όχι μόνο από τα δημοσιονομικά μεγέθη (που δεν έβγαιναν) αλλά και από τα μεγέθη της κρίσης συναίνεσης που τάραξε το ελληνικό κράτος ήδη από τον Δεκέμβρη του 2008 και που θα συνεχιζόταν με άγρια δυναμική ως και το 2012. Ταυτόχρονα, στην ευρύτερη περιοχή (και όχι μόνο βέβαια) ξεσπούσαν γενικευμένες κοινωνικές ταραχές που σχετίζονταν πότε οργανικά (πχ εξεγέρσεις για τα είδη πρώτης ανάγκης και τις τιμές των τροφίμων σε χώρες όπως η Αλγερία, η Μοζαμβίκη, το Μπαγκλαντές κ.α) ή δια αντανακλάσεως (πχ οι εξεγέρσεις της λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης) με την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση… 

 

Από το κράτος πρόνοιας...

 

"Η «πλήρης απασχόληση» κατείχε την κάπως διφορούμενη θέση να συνιστά ταυτόχρονα δικαίωμα και καθήκον. Ανάλογα με το ποια πλευρά του «συμβολαίου μίσθωσης εργασίας» που επικαλούνταν την αρχή της πλήρους απασχόλησης, στο προσκήνιο ερχόταν κάποιο από αυτά τα δύο γνωρίσματά της. Όπως όμως συμβαίνει με όλους τους κανόνες, και οι δύο πλευρές έπρεπε να είναι παρούσες για να διασφαλιστεί η γενική ισχύς της αρχής. Η ιδέα της πλήρους απασχόλησης ως απαραίτητο γνώρισμα της «κανονικής κοινωνίας» υπονοούσε τόσο ένα καθήκον καθολικά και πρόθυμα αποδεκτό όσο και μια συμμεριζόμενη απ’ όλους θέληση εξυψωμένη στο επίπεδο του καθολικού δικαιώματος...."

"Παρά τον επικαθορισμό του, η αρχική πολιτική δημοτικότητα του κράτους πρόνοιας θα ήταν αδιανόητη μέσα σε μια καπιταλιστικά κυριαρχούμενη κοινωνία, εάν δεν υπήρχε σύμπνοια μεταξύ της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης και των αναγκών της καπιταλιστικής οικονομίας. Μεταξύ των πολλών άλλων λειτουργιών του, το κράτος πρόνοιας διαδραμάτιζε έναν ιδιαίτερα κρίσιμο ρόλο στη διαιώνιση της «επανεμπορευματοποίησης» της εργασίας: με το να παρέχει καλής ποιότητας εκπαίδευση, επαρκείς υπηρεσίες παροχής υγείας, αξιοπρεπή στέγαση και υγιεινή ανατροφή για τα παιδιά των φτωχών οικογενειών διασφάλιζε τη σταθερότητα στην προσφορά απασχολήσιμου εργατικού δυναμικού προς την καπιταλιστική βιομηχανία. Αυτό δεν θα μπορούσε να το διασφαλίσει από μόνη της καμία ατομική εταιρεία ή ομάδα εταιρειών." Zygmunt Bauman

 

Στην μεταπολεμική «κεϋνσιανή-φορντική περίοδο» οι κρατικές πολιτικές σε γενικές γραμμές υιοθετούσαν ως πρωταρχικό στόχο τους όχι τόσο τη σταθερότητα των τιμών και τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, αλλά την πλήρη απασχόληση και τη χορήγηση κοινών αγαθών.  Συνεπώς, η παρέμβασή του κράτους στην κοινωνία δεν περιοριζόταν απλά στη διαμόρφωση και την τήρηση των κανόνων του παιχνιδιού της αγοράς, δεν είχε δηλαδή απλά μια τυπική ρυθμιστική λειτουργία ως «συλλογικός καπιταλιστής». Αντιθέτως, αναλάμβανε την ευθύνη να προωθεί με κεντρικά σχεδιασμένες πολιτικές την καπιταλιστική ανάπτυξη. Επίσης είχε αναλάβει το κομμάτι της κοινωνικής αναπαραγωγής και έπαιζε το ρόλο του εξουδετερωτή των κοινωνικά παραγόμενων κινδύνων ή ατυχιών για την ατομική και συλλογική ύπαρξη (από την ασθένεια, τα ατυχήματα, τα γηρατειά κτλ). Διακήρυττε την πρόθεσή του να «κοινωνικοποιηθούν» οι ατομικοί κίνδυνοι και να καταστεί ο περιορισμός τους καθήκον και ευθύνη του κράτους και διαμέσου αυτής της αποδοχής από την πλευρά της κοινωνίας ενσωμάτωνε και κανονικοποιούσε κοινωνικά στρώματα και ταξικές διεκδικήσεις. Ουσιαστικά δηλαδή εισήγαγε πολιτικές κοινωνικής κάλυψης των επισφαλειών.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 70 συντελέστηκε μια όχι και τόσο ξαφνική ή παράδοξη αλλαγή στο διαχειριστικό πλαίσιο του καπιταλισμού. Αλλαγή, η οποία μπορεί να γίνει κατα­νοητή λαμβάνοντας υπ' όψιν τρεις άμεσα σχετιζόμενους παράγοντες: την επιδείνω­ση των οικονομικών επιδόσεων των δυτικών καπιταλιστικών χωρών (μειωμένη συσσώρευση, χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, υψηλός πληθωρισμός και αυξανόμενη ανεργία κτλ), την αδυναμία ανάπτυξης των κρατών του τότε «υπαρκτού σοσιαλισμού» (για την ακρίβεια είχαν αρχίσει ήδη να βυθίζονται σε μια ατελείωτη σπείρα αποσύνθεσης) και τις διευρυμένες και γενικευμένες κοινωνικές αντιστάσεις ήδη από την δεκαετία του 60. Οι κρίσεις στον καπιταλισμό είναι εγγενείς, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής του, εκφράζουν τις αντιφάσεις του συγκεκριμένου τρόπου παραγωγής, τα πεπερασμένα του όρια και το ισοζύγιο των κοινωνικών αντιστάσεων.

Έτσι λοιπόν οι προωθούμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που άρχισαν να εφαρμόζονται ως «θεραπεία» στις αδυναμίες της «κρατικής παρεμβατικότητας» και στις στρεβλώσεις της ελεύθερης αγοράς, απαίτησαν μια συνολική μετατόπιση, σε όλα τα πεδία της κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης. Στο επίπεδο της παραγωγής αρχίζουν και σαρώνονται οι «σταθερές» που αφορούν τόσο την μισθολογική πολιτική όσο και την λογική της "μονιμότητας" στην εργασία και εφαρμόζονται οι γνωστές στρατηγικές απορρύθμισης  της ευέλικτης και επισφαλούς εργασίας. Οργανώνεται σε ιδεολογικό και θεσμικό επίπεδο  μια συγκεκριμένη στρατηγική ενάντια στις εργατικές διεκδικήσεις και τις μορφές αγώνα και οργάνωσης στους χώρους εργασίας. Αντιαπεργιακοί νόμοι, δυνατότητα θεσμοθέτησης "προσωπικών συμβάσεων εργασίας" που αντικαθιστούν τις συλλογικές, ευνοϊκότερο εργατικό δίκαιο για την "επιχειρηματικότητα" και ταυτόχρονα "επικινδυνοποίηση" των εργατικών διεκδικήσεων και υπερπαραγωγή λόγων για την συνολική απονοηματοδότηση βασικών και ριζοσπαστικών κοινωνικών εννοιών και αξιών: όπου αλληλεγγύη, ανταγωνισμός, όπου κοινότητα, οικογένεια (κατά την γνωστή ρήση της Θάτσερ), όπου συλλογικότητα, κατακερματισμένοι/ες και εξατομικευμένοι-ες υπήκοοι/εργάτες-εργάτριες. Μέσα σε αυτό το πλέγμα αρχίζει και ξεδιπλώνεται το ιδεολόγημα του "κοινωνικού παρασιτισμού" (αυτών δηλαδή που "τρέφονται" με τα πενιχρά επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας) που εξατομικεύει, στοχοποιεί και ποινικοποιεί την "αποτυχία"(προάγγελος της στρατηγικής των "περισσευούμενων πληθυσμών" στις κρισιακές μέρες που ζούμε).  Τα τρία Ε (economy, efficiency, effectiveness - οικονομία, αποδοτικότητα, αποτελεσματικότητα) γίνονται ο ρυθμιστικός κανόνας του κοινωνικού. Ταυτόχρονα η επέκταση της διεθνοποίησης του κεφαλαίου, καθιστά και ευκολότερη την διεθνοποίηση και του "δικαίου" του και τον συγχρονισμό διαφορετικών εθνικών καπιταλιστικών σχηματισμών σε ένα πιο συνεκτικό πλαίσιο.

Στην περίοδο αυτή, υπάρχει ένας στρατηγικός αυτομετασχηματισμός του κράτους: η μείωση του ρόλου του σε κάποιους τομείς όμως δεν σημαίνει οριστική απόσυρσή του από αυτούς ή τη συνολική μείωση της ισχύος του και του ρόλου που επιτελεί στο νεοφιλελεύθερο διεθνοποιημένο περιβάλλον. Δεν αλλάζουν μόνο το ποια μέτρα επιστρατεύει το κράτος για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, αλλά και ο τρόπος με τον οποίον τα αντιλαμβάνεται, τα ιεραρχεί και τα αντιμετωπίζει. Έτσι, για παράδειγμα, το νεοφιλελεύθερο κράτος δεν επιδιώκει, όπως ο προκάτοχός του, να εξασφαλίσει τους όρους μιας γενικής οικονομικής αναπτυξιακής διαδικασίας και την αναδιανομή των εισοδημάτων, αλλά να προωθήσει τις «διαρθρωτικές αλλαγές» που έχει ανάγκη το κεφάλαιο για να ξεπεράσει τις όποιες κρίσεις του ή τα κάθε είδους «αναχώματα» στην ανάπτυξή του.

Το κράτος "εξολοθρευτής" των κοινωνικών κινδύνων, το κράτος πρόνοιας δηλαδή, βαθμιαία αποδιαρθρώνεται ενώ απομακρύνονται και οι περιορισμοί που εφαρμόζονταν στις επιχειρηματικές δραστηριότητες στο πεδίο της "ελεύθερης αγοράς". Δηλαδή πλέον δεν αποτελεί κατά βάση ένα μηχανισμό αναπλήρωσης εισοδημάτων που δεν ασχολείται με το ζήτημα του καταλογισμού της ευθύνης. Αντιθέτως, αποτελεί ένα μηχανισμό που επιτηρεί και καθιστά «αξιολογήσιμες» για τους μηχανισμούς της ελεύθερης αγοράς τις αποκλεισμένες κοινωνικές ομάδες. Στη νεοφιλελεύθερη εποχή η πρόσβαση σε κοινωνικές παροχές δεν αποτελεί (κοινωνικό) δικαίωμα που διαθέτει αυτόματα όποιος είναι φορέας της ιδιότητας του πολίτη, αλλά πρέπει να περιορίζεται σε αυτούς που αποδεδειγμένα έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη και προσπαθούν να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας. Για αυτό άλλωστε έχει αποδυναμωθεί εξαιρετικά (όχι όμως και καταργηθεί) το «δόγμα της καθολικότητας των παροχών». Το σύγχρονο κράτος πρόνοιας περιορίζει τις προστατευτικές του λειτουργίες σε ένα κοινωνικό κομμάτι "ανήμπορων προς εργασία" για να τους εξασφαλίσει ένα κατώτατο όριο κατανάλωσης προς επιβίωση και μόνο. Από «παθητικό» (σύμφωνα με την τρέχουσα φιλελεύθερη ορολογία) μετατρέπεται σε ένα «επιλεκτικό» και «ενεργητικό» κράτος πρόνοιας.

 Έτσι το ιδεολόγημα του "κοινωνικού παρασιτισμού" που ξεδιπλώθηκε στις αρχές του 80  βρίσκει ένα λαμπρό πεδίο εφαρμογής σε μεγακλίμακα και στραμμένο πλέον όπως προαναφέρθηκε στην λογική της διαχείρισης περισσευούμενων πληθυσμών. Δεν έχει πλέον σημασία η ύπαρξη ενός περιεκτικού συστήματος παροχών ή πολιτικών ενσωμάτωσης αφού to πεδίο της κοινωνικής αναπαραγωγής γίνεται "ιδιωτική υπόθεση". Όπως έγραψε και ο Ούρλιχ Μπεκ, για την επιβίωση, απαιτείται πλέον από τα άτομα να αναζητήσουν βιογραφικές λύσεις για συστημικές αντιφάσεις...

 

...στην ευελιξία και την επισφάλεια...

 

"Η σημερινή ελίτ τείνει να θεωρεί κάθε είδους εργασία κυρίως ζήτημα αισθητικής ικανοποίησης. Όσον αφορά την πραγματικότητα της ζωής στον πυθμένα της κοινωνικής ιεραρχίας, αυτή η αντίληψη, ακριβώς όπως και η προηγούμενή της, αποτελεί μεγάλη παρωδία. Εντούτοις, επιτρέπει να καλλιεργείται η πίστη ότι η εθελοντική «ευελιξία» της εργασίας που επιλέγεται ελεύθερα και με ενθουσιασμό από αυτούς στην κορυφή —οι οποίοι, από τη στιγμή που την επιλέγουν, την περιβάλλουν με στοργή και την προστατεύουν πεισματικά- συνιστά υποχρεωτικά την απόλυτη ευλογία για όλους τους άλλους. Συμπεριλαμβάνονται αυτοί για τους οποίους «ευελιξία» σημαίνει όχι τόσο ελευθερία της επιλογής, αυτονομία και δικαίωμα στην αυτοπεποίθηση, όσο έλλειψη ασφάλειας, εξαναγκαστικό ξερίζωμα και αβέβαιο μέλλον." Zygmunt Bauman

 

Η επισφάλεια και η ευελιξία είναι η κυρίαρχη τάση στις αλλαγές που προωθούνται στην αγορά εργασίας. Δεν αποτελούν όμως απλά ένα εργοδοτικό κόλπο για την απόσπαση ακόμα μεγαλύτερης υπεραξίας από την παρεχόμενη εργασία. Αποτελούν ένα διαρκές πεδίο κοινωνικής και προσωπικής απορρύθμισης στον καθημερινό επιβιωτικό αγώνα και παίζουν κομβικό ρόλο στην "επανοηματοδότηση" ή καλύτερα συσκότιση της εκμεταλλευτικής φύσης της μισθωτής σκλαβιάς. Ο συνδυασμός ευελιξίας, επισφάλειας και ανεργίας, η διαρκής διαβίωση/εναλλαγή στους ομόκεντρους κύκλους τους, μεγεθύνουν την αίσθηση των εκμεταλλευόμενων πως είναι περισσότερο από ποτέ περιττοί/ες και αναλώσιμοι/ες. Η διαρκής επανεπινόηση των όρων της "εργασιακής ευελιξίας" καθιστά το εμπόρευμα "εργασιακή δύναμη" όχι μόνο πιο φτηνό αλλά και πιο υπάκουο. 

Οι επισφαλείς εργασιακές σχέσεις αποτελούνται από ένα ευρύ πλέγμα πρακτικών. Αφορούν τον χρόνο εργασίας, το μειωμένο ωράριο, λιγότερες μέρες εργασίας ανά εβδομάδα. Επίσης, τον χώρο της εργασίας, μετακινήσεις σε εσωτερικές θέσεις ανάλογα με τις ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας. Η επισφάλεια αναφέρεται επίσης στις συνθήκες εργασίας, εκ περιτροπής εργασία, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, δελτία παροχής υπηρεσιών, εργασία με το κομμάτι, ανασφάλιστη και απλήρωτη εργασία. Στις σύγχρονες προωθημένες της μορφές, η επισφάλεια ακόμη και στις χώρες της Ευρώπης (πρωταθλήτριες είναι η Βρετανία και η Γερμανία) παίρνει την μορφή των συμβάσεων ανά ημέρα, δηλαδή υπογραφή συμβάσεων εργασίας μόνο για μια ημέρα (minijobs) (υπάρχουν βέβαια για τους προνομιούχους και οι midijobs με συμβάσεις εργασίας 3,7 ή 10 ημερών!!). Η έννοια της ευελιξίας όπως εφαρμόζεται κατά την απορρύθμιση του εργατικού δικαίου διακρίνεται σε τέσσερις διαστάσεις. "Την αριθμητική ευελιξία, που έχει να κάνει με την ευκολία με την οποία οι εργοδότες μπορούν να προσαρμόζουν τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούν ή τις ώρες εργασίας τους, με βάση τις διακυμάνσεις της ζήτησης του προϊόντος που παράγει η επιχείρηση. Τη λειτουργική ευελιξία, που αφορά την ευκολία με την οποία οι εργαζόμενοι μπορούν να μετακινούνται σε διαφορετικές εργασίες μέσα στην ίδια την επιχείρηση. Τη μισθολογική ευελιξία, η οποία αναφέρεται στην ευκαμψία των μισθών σε μεταβολές της προσφοράς και της ζήτησης. Τέλος, την ευελιξία κινητικότητας, η οποία έχει να κάνει με την ευκολία με την οποία οι εργαζόμενοι μπορούν να αλλάζουν απασχόληση ή τοποθεσία απασχόλησης σε περιπτώσεις μεταβαλλόμενων συνθηκών στις αγορές" (Βεληζιώτης και Κύρου, 2014).

Το κράτος είναι βασικός συντελεστής στην προώθηση της ευέλικτης εργασίας, με προγράμματα μαθητείας (stage), δελτία παροχής υπηρεσιών και συμβάσεις ορισμένου χρόνου στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και στον στενό πυρήνα του όπως η εκπαίδευση. Τα μέτρα απορρύθμισης της εργασίας όπως είναι αναμενόμενο ξεκίνησαν να εφαρμόζονται αρχικά στα περισσότερο ευάλωτα τμήματα εργαζομένων, μερικές φορές ως η απόλυτη αντιστροφή της πραγματικότητας, δηλαδή ως προγράμματα "θετικής δράσης" ή "άρσης αποκλεισμών στην αγορά εργασίας" κυρίως στις γυναίκες και στους νέους, προκειμένου σταδιακά να γενικευθούν και να αποτελέσουν κανονικότητα για το σύνολο του κόσμου της εργασίας.

 

...στο workfare...

 

Το "workfare" είναι ένα λογοπαίγνιο-παραφθορά της λέξης "welfare" (που σημαίνει πρόνοια) και επινοήθηκε για να νοηματοδοτήσει το πέρασμα από το "κράτος πρόνοιας" στην "ανταποδοτική πρόνοια" ή στην "κοινωφελή διαχείριση της επισφάλειας"... Τα προγράμματα workfare, κοινωφελούς εργασίας, αποτελούν μία κεντρική έκφανση και στρατηγική της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης της αγοράς εργασίας. Πρόκειται για προγράμματα απασχόλησης που αντικαθιστούν το επίδομα ανεργίας, με εργασία στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Τα προγράμματα workfare αφορούν την παραγωγική διαχείριση μεγάλων πληθυσμών ανέργων. Το κεντρικό επιχείρημα για την εφαρμογή τους είναι η κατάρτιση των ανέργων(συνήθως βέβαια αποδεικνύεται πολύ δαπανηρότερη από την "παλαιά" κρατική επιδοματική πολιτική). Η μισθωτή εργασία μετατρέπεται σε "πακέτα εργασίας" που προσφέρονται στους ανέργους, όχι για να επιβιώσουν, αλλά για να μπορέσουν να ξαναδουλέψουν, ενώ ο μισθός παίρνει τον χαρακτήρα επιδόματος. Οι θέσεις εργασίας που καλύπτουν τα προγράμματα workfare αφορούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, μειώνοντας σημαντικά το κόστος εργασίας και την αξία της εργατικής δύναμης.

Τα συγκεκριμένα προγράμματα εισάγουν και την κομβική έννοια του "ωφελούμενου" ο οποίος δεν δικαιούται κάτι apriori (ως μέλος ενός κοινωνικού σχηματισμού), αλλά κάνει αποκλειστικά και μόνο χρήση -κατ' επέκταση είναι οφειλέτης- μιας προσφερόμενης από το κράτος υπηρεσίας.   Πολύ απλά, όσο πιο "παράλογος" γίνεται  ο κοινωνικός καταναγκασμός της «εργασίας», τόσο περισσότερο συσκοτίζεται η εκμεταλλευτική φύση της εμπορευματικής κοινωνίας, τόσο περισσότερο ενσωματώνεται από τους/τις εκμεταλλευόμενους/ες  όχι μόνο η ιδέα ότι δεν μπορούν να έχουν ούτε καν ένα ξεροκόμματο "χωρίς ιδρώτα" ή "δωρεάν" αλλά η πιο βαθιά αναπαραγωγή του ρόλου του περιττού και του αναλώσιμου.

Στην ελληνική αγορά εργασίας, οι κύριες μορφές εφαρμογής των workfare είναι τα προγράμματα: α) οι «επιταγές κατάρτισης» τα γνωστά σε όλους πλέον voucher β)τα «προγράμματα κοινωφελούς εργασίας», στην πραγματικότητα 5μηνη κάλυψη πάγιων και διαρκών αναγκών δήμων, νοσοκομείων και λοιπών δημοσίων υπηρεσιών έναντι ενός επιδόματος 25ευρώ ανά μέρα εργασίας (τα ένσημα τα επιδοτεί ο ΟΑΕΔ) γ)Οι «επιταγές εισόδου στην αγορά εργασίας για άνεργους νέους ως 29 ετών» (κατά βάση εξειδικευμένο ή επιστημονικά καταρτισμένο εργατικό δυναμικό), δηλαδή πεντάμηνη, εξάωρη «πρακτική άσκηση» σε επίσης «ωφελούμενες» εταιρείες του ιδιωτικού τομέα για 2700 ευρώ για τους απόφοιτους ΑΕΙ/ΤΕΙ (400 ευρώ κατάρτιση και 460μηνιάτικο) και 2400 ευρώ για αποφοίτους λυκείου (400 ευρώ κατάρτιση και 400 ευρώ μηνιάτικο). δ) το πιλοτικό πρόγραμμα για το "ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα" που φαίνεται ότι θα αποτελέσει τον κορμό του workfarestate επί το ελληνικό...Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, που προβλέπεται να διασφαλιστεί σε κάθε «ωφελούμενη μονάδα», ξεκινά από τα 2.400 ευρώ το χρόνο ή 200 ευρώ το μήνα για άγαμους χωρίς παιδιά και αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των ανήλικων και ενήλικων τεκνών στα 6.000 ευρώ ετησίως ή 500 ευρώ μηνιαίως. Όπως φαίνεται, το συγκεκριμένο θα αποτελεί το κεντρικό επίδομα που θα ενσωματώσει-συμπιέσει άλλες προνοιακές παροχές (πχ επιδόματα απορίας, πολυτέκνων, αναπηρίας, γήρατος κτλ). Σύμφωνα με τον νόμο, οι αρμόδιες αρχές θα μπορούν να ερευνούν διαρκώς "τις ωφελούμενες μονάδες" (δηλαδή τους "χρήστες" του επιδόματος) για το αληθές των στοιχείων που δήλωσαν, καθώς και ότι "οι αιτούντες συμμετοχή στον πρόγραμμα δηλώνουν ότι είναι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ, συναινούν στις παραπάνω έρευνες και θα αποδεχθούν τις δράσεις κατάρτισης και επανένταξής τους στην αγορά εργασίας που θα τους προταθούν από τους αρμόδιους φορείς, ενώ θα απενταχθούν από το πρόγραμμα σε περίπτωση που επιλεγούν για προγράμματα κοινωφελούς εργασίας ή ανάλογης απασχόλησης."  Επίσης σημαντικό σημείο είναι και το ότι παύει η χρηματοδότηση αν «οι δικαιούχοι αρνηθούν να απασχοληθούν σε συγκεκριμένη εργασία που τους προτείνεται από τον ΟΑΕΔ αντίστοιχη των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων τους».

 

...στις επικίνδυνες τάξεις και τα logistics...

 

"Παρίες...αυτός ο ορισμός που βασίζεται στη συμπεριφορά συμπεριλαμβάνει στην ίδια λέξη τους φτωχούς ανθρώπους που εγκαταλείπουν το σχολείο, αυτούς που δεν εργάζονται και από τις νεαρές γυναίκες όσες έχουν παιδιά χωρίς το πλεονέκτημα του γάμου και λαμβάνουν προνοιακές παροχές. Η συμπεριφορική τάξη των παριών συμπεριλαμβάνει επίσης τους άστεγους, τους ζητιάνους, τους επαίτες, τους φτωχούς που είναι εξαρτημένοι από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά και τους εγκληματίες του δρόμου. Λόγω του ότι ο όρος είναι ελαστικός, οι φτωχοί άνθρωποι που ζουν σε δημόσια οικιστικά συγκροτήματα, οι παράνομοι μετανάστες και τα μέλη των νεανικών συμμοριών συχνά καταγράφονται και αυτοί σε αυτή την τάξη. Πράγματι, η ίδια η ελαστικότητα αυτού του συμπεριφορικού ορισμού τού επιτρέπει να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το στιγματισμό των φτωχών, όποια κι αν είναι η πραγματική τους συμπεριφορά." Herbert J. Gans

 

Γίνεται σαφές ότι όσο περισσότερο βυθιζόμαστε σε μια πολυσήμαντη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, τόσο το κράτος θα περιστέλλεται στον κατασταλτικό του πυρήνα. Αν η εργασία στις απαρχές της "βιομηχανίας έντασης εργασίας" (μέχρι και πολύ πρόσφατα) αποθεώθηκε ως ύψιστο (αρρενωπό στην αρχή) ανθρώπινο καθήκον και αξία, ως βασική συνθήκη αξιοπρέπειας, ως εγγύηση κοινωνικής ειρήνης και θεραπευτής της "μάστιγας της φτώχειας", όλα αυτά σήμερα ακούγονται κάπως συγχυσμένα. Ο εξορθολογισμός της παραγωγής -πολύ περισσότερο μέσα σε συνθήκες κρίσης- θεωρεί την μαζική εργασία περιοριστικό παράγοντα.Η πλεονάζουσα εργασία δεν αντιμετωπίζεται ως "εφεδρικός στρατός" αλλά σαν πρόβλημα, και κάθε έρευνα για τον περαιτέρω εξορθολογισμό (δηλαδή, περισσότερα κέρδη για το επενδυμένο κεφάλαιο) επικεντρώνεται πρωτίστως στις περαιτέρω δυνατότητες περικοπής του αριθμού των απασχολουμένων.Η "απροθυμία" από την πλευρά των κυρίαρχων για την σύνθεση ενός περιεκτικού νοήματος που να συμπεριλαμβάνει τους πάντες στην καπιταλιστική "υπόσχεση ευτυχίας", οργανώνεται γύρω από τον έλεγχο και την "επικινδυνοποίηση" αυτών που περισσεύουν. Εδώ είναι που τα στρατόπεδα «φιλοξενίας» μεταναστών (η καλλωπισμένη έννοια δηλαδή για τα στρατόπεδα κράτησης ή εκτοπισμού) αποτελούν την αιχμηρότερη μορφή της «νέας» πραγματικότητας.

Η οργάνωση του πεδίου της εργασίας (και των μηχανισμών κοινωνικής πρόνοιας) με όρους διαρκών αποκλεισμών, επισφάλειας, ελέγχου "διελεύσεων" και κατευθύνσεων, με ποινικοποίηση "αντικανονικών" συμπεριφορών (πχ η μη αποδοχή παρεχόμενης "κοινωφελούς εργασίας"), με σαφή καθορισμό των "αναγκών και των δεξιοτήτων" των υποκειμένων, με αοριστία-ευελιξία θεσμικού πλαισίου,παίρνει μια μορφή που συνενώνει τα logistics με το στρατόπεδο.Η ανυπαρξία σταθερότητας-εγγύησης στην εργασιακή σχέση, η διαρκής εναλλαγή επαγγελμάτων (και ο ενδιάμεσος χρόνος ανεργίας) αποκτά έναν χαρακτήρα όπου το να έχεις εργασία όσο και το να είσαι έξω από αυτήν,γίνεται μία ενιαία σφαίρα που απαιτεί από τους "τροφίμους" της άνευ όρων παράδοση, μια ζωή υποταγής στους κανόνες, ελεγχόμενη και επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα διαχωρισμένη από κάθε άλλο κοινωνικό πλαίσιο, και υπακοή σε έναν αφηρημένο «οικονομικό» ορθολογισμό. Σε αυτήν την σφαίρα, ο χρόνος και η υπόσταση του/της καθενός/μιας μετατρέπεται σε μια μετρήσιμη, φτηνή και ακατέργαστη ύλη, που είναι έτοιμη για την βέλτιστη εκμετάλλευσή της.

Η «σπάνη» της εργασίας αλλά και οι ευέλικτες μορφές της, μαζί με την γενική αποσάρθρωση των κοινωνικών δικτύων, αποτελούν κομμάτι του βιοπολιτικού ελέγχου. Η «μάχη για την εργασία» σε μια περίοδο «σπάνης» και «απαξίας» γίνεται το προνομοιακό πεδίο όχι της άρνησής της αλλά της εκ νέου ιεροποίησής της.

Πέρα από την γενίκευση σε μεγάλα κοινωνικά κομμάτια του υπαρξιακού άγχους της επιβίωσης, η συγκεκριμένη συνθήκη παράγει «νέους» κοινωνικούς καταμερισμούς (για την ακρίβεια ισχυροποιεί τους πρωταρχικούς καταμερισμούς με βάση το φύλο, την φυλή, την ηλικία και την αρτιμέλεια) και κάθετες διακρίσεις ανάμεσα στην τάξη των εκμεταλλευόμενων. Δεν είναι μόνο η «παραδοσιακή» διάκριση ανάμεσα σε αυτούς που κατέχουν μια περισσότερο ή λιγότερο «σταθερή δουλειά» και αυτούς –την πλειονότητα- που μετεωρίζονται στην εργασιακή αβεβαιότητα και επισφάλεια. «Αναζωογονούνται» δυναμικά όλες εκείνες οι αντιλήψεις διαχωρισμών και ιεραρχήσεων, όλα τα έμφυλα και φυλετικά στερεότυπα. Η πατριαρχία και ο ρατσισμός αλωνίζουν μέσα στην «κρίση της κοινωνίας της εργασίας». Το «δουλειά στους Βρετανούς» (κατά το δουλειά στον έλληνα εργάτη των ντόπιων φασιστών) που σάρωνε σαν σύνθημα στην καμπάνια του brexit είναι ένα σημείο που καταδεικνύει ότι η «εργασία» -ως σχέση, αξία και ηθική- οφείλει να οργανώσει το κοινωνικό διαμέσω καθαρών υγειονομικών εθνικών χώρων. Στο πεδίο των έμφυλων καταμερισμών, κι ενώ έχει πεθάνει ο μύθος που θέλει την εργασία να «χειραφετεί» ή και να απελευθερώνει τις γυναίκες από τους έμφυλους ρόλους και εξαρτήσεις τους, η «επιστροφή στην οικογένεια» (με την διάρκεια που ορίζουν οι περίοδοι εργασίας και ανεργίας)  ως του μόνου «συνεκτικού» σημείου για την επιβίωση και του «φυσικού» χώρου των γυναικών, επαναορίζει τα πεδία των έμφυλων καταναγκασμών.

Η «προβληματοποίηση» των περιττών πληθυσμών, η αναγωγή τους σε πληθυσμούς που πρέπει να ελεγχθούν, που πρέπει να τεθούν  προς λογιστική και κατασταλτική διαχείριση, όπως προείπαμε, είναι ένα εξελικτικό στάδιο της θεωρίας του «κοινωνικού παρασιτισμού». Στην κοινωνία του ρίσκου, των ρευστών κινδύνων και της ανασφάλειας, η «φτώχεια» αποσυμπλέκεται από την εκμεταλλευτική φύση της εμπορευματικής κοινωνίας και διασυνδέεται με μια θολή κατάσταση ανάμεσα στην εγγενή/φυσική αδυναμία του υποκειμένου να ξεφύγει από αυτήν και την αναπαράσταση ολόκληρων κοινωνικών ομάδων με «κοινά πολιτιστικά και συμπεριφορικά χαρακτηριστικά». Οι αποκλεισμένοι/ες, οι περιττοί/ες, οι αναλώσιμοι/ες οι αρνητές και οι αρνήτριες, οι Άλλοι/ες μπορεί να μην αναπαρίστανται πλέον ως γκροτέσκο φιγούρες «δαιμόνων» και «φιδιών», αλλά αναγνωρίζονται πλέον ως φιγούρες που συνορεύουν διαρκώς με την πρόκληση απειλών: "Η δαιμονοποίηση έχει αντικατασταθεί από την στρατηγική της "επικινδυνοποίησης". Κατά συνέπεια, η πολιτική διαχείριση εξαρτάται εν μέρει από τον αποκλίνοντα Άλλο και από την κινητοποίηση του αισθήματος ασφάλειας" (Hans-Jorg Albrecht "immigration, crime and safety")

Αν παρόλ' αυτά υπάρχει μια καλή υπηρεσία να προσφέρει η "παλιά" ηθική της εργασίας είναι να επιρρίψει την ευθύνη για τη μιζέρια των φτωχών σε κάποια απροθυμία τους να εργαστούν και να ενσωματωθούν, συνεπώς, να τους κατηγορήσει για ηθική εξαχρείωση και να παρουσιάσει τη φτώχεια σαν ποινή για τα λάθη τους, ως τιμωρία για την απειλή που αποτελούν….

 

Το γερμανικό μοντέλο Hartz

 

Το 1999, τίθεται σε εφαρμογή από την "κοινωνική" κυβέρνηση του συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων το πρόγραμμα Hartz, το οποίο αποτελεί σταθμό για την απορρύθμιση των διευρυμένων προνοιακών παροχών του γερμανικού κράτους. Παρακάτω παραθέτουμε απόσπασμα από το περιοδικό Θέσεις (τ.136) αναφορικά με το τι αποτελούσε τον κορμό αυτού του νόμου. Το παραθέτουμε εδώ, γιατί ο Hartz αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και μπούσουλα για την αναδιοργάνωση του "κράτους πρόνοιας" σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες έκτοτε και πιστεύουμε πως απηχεί τις "διαθέσεις" της εδώ σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης Σύριζα (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το πρόσφατο "ποινολόγιο" του ΟΑΕΔ).  Ένα σημαντικό σημείο του νόμου που δεν αναφέρεται στο απόσπασμα που παραθέτουμε, είναι ο ρόλος που έπαιξε στην εκ νέου "οργάνωση" και παρανομοποίηση της εργασίας των μεταναστών/τριών και την αυστηροποίηση -έως εξαφάνιση- των προνοιακών επιδομάτων προς αυτούς, (αναλυτικά περιγράφεται στην μπροσούρα "Μετανάστευση, προσφυγιά και εργασία" που μεταφράστηκε και εκδόθηκε τον Απρίλιο 2016 από τους/τις "σύντροφοι/ισσες από Ρεσάλτο, Θερσίτη and friends."

Τον Ιανουάριο του 2003 η γερμανική κυβέρνηση έθεσε σε εφαρμογή τον νόμο Hartz II που θέσπιζε τις συμβάσεις minijob, που απαλλάσσουν τους εργοδότες από την υποχρέωση να καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές και δεν διασφαλίζουν στους εργαζομένους ούτε ταμείο ανεργίας ούτε σύνταξη, και midijobs, που προβλέπουν μισθούς από 400 μέχρι 800 ευρώ τον μήνα. Τον Ιανουάριο της επόμενης χρονιάς έθεσε σε ισχύ και τον νόμο Hartz III που προέβλεπε την αναδιάρθρωση της εθνικής υπηρεσίας απασχόλησης, δηλαδή του Ομοσπονδιακού Ιδρύματος Εργασίας (που μετονομάστηκε σε Ομοσπονδιακό Οργανισμό Εργασίας - Agentur für Arbeit) και των παραρτημάτων της. Όταν δε ένα χρόνο μετά θεωρήθηκε ότι οι υπηρεσίες απασχόλησης μπορούν πλέον να ελέγξουν εντατικότερα και αποτελεσματικότερα τη συμπεριφορά και τη ζωή των φτωχών εργαζομένων, η κυβέρνηση έθεσε σε ισχύ και τον HartzIV, που, στο όνομα της ανάγκης ριζικού μετασχηματισμού της γερμανικής πολιτικής απασχόλησης, προβλέπει:

Τη μείωση της διάρκειας παροχής του επιδόματος ανεργίας (του λεγόμενου επιδόματος ανεργίας I) που λαμβάνει κάποιος που μόλις έχασε τη δουλειά του από 32 σε 12 μήνες το πολύ.

Την παραχώρηση του δικαιώματος εγγραφής στο Ταμείο ανεργίας μόνο σε όποιον εργαζόταν τουλάχιστον δώδεκα μήνες στα δύο χρόνια πριν απολέσει τη δουλειά του.

Την ενοποίηση του επιδόματος που λάμβανε ο μακροχρόνια άνεργος μετά το πέρας των 32 μηνών (το λεγόμενο Arbeitslosenhilfe) με το επίδομα κοινωνικής πρόνοιας (Sozialhilfe). Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι από 1/1/2005, ο μακροχρόνια άνεργος λαμβάνει ένα κοινωνικό βοήθημα 374 ευρώ (το λεγόμενο επίδομα ανεργίας II ή επίδομα Hartz) αντί για ένα επίδομα το ύψος του οποίου θα αντιστοιχούσε (αν δεν είχε αλλάξει ο νόμος) στο 50% του τελευταίου μισθού που έλαβε.

Η λήψη των επιδομάτων από τον άνεργο να μπορεί γίνει μόνο εάν ο τελευταίος υπογράψει την «Συμφωνία Ένταξης στην Αγορά Εργασίας», η οποία τον υποχρεώνει να δηλώσει στο Ομοσπονδιακό Οργανισμό Εργασίας όλα του τα περιουσιακά στοιχεία, να αποδεικνύει ανά τακτά χρονικά διαστήματα ότι έχει καταβάλει σοβαρές προσπάθειες εύρεσης εργασίας και να συναινεί σε οποιαδήποτε πρωτοβουλία λαμβάνει ο Οργανισμός για την επανένταξή του στην αγορά εργασίας.

Την παροχή του επιδόματος ανεργίας II μόνο στην περίπτωση που ο άνεργος δεν διαθέτει περιουσιακά στοιχεία με τα οποία μπορεί να διασφαλίσει την επιβίωσή του.

Τη μείωση του επιδόματος στον μακροχρόνια άνεργο που απορρίπτει μια θέση εργασίας κατώτερη των προσόντων του, που όμως ο Ομοσπονδιακός Οργανισμός τη θεωρεί υποφερτή, δηλαδή ότι μπορεί σωματικά, νοητικά και ψυχολογικά να την αναλάβει, παραβλέποντας τόσο την επαγγελματική κατάρτισή και το μορφωτικό του επίπεδο όσο και το ύψος του μισθού.

Την υποχρέωση των ανέργων να δέχονται ταυτόχρονα με το επίδομα ανεργίας θέσεις εργασίας με μισθό 1 ευρώ την ώρα («ευτυχώς» καθαρά!).

Στον υπολογισμό του επιδόματος II ενός ανέργου που, για οποιαδήποτε λόγο, συγκατοικεί με κάποιο άλλο πρόσωπο, να λαμβάνεται υπ’ όψιν (και μάλιστα να παίζει αποφασιστικό ρόλο) το εισόδημα του τελευταίου, επειδή για τη διασφάλιση της επιβίωσης του κάθε ανέργου ευθύνεται πρώτα ο ίδιος και όσοι συγκατοικούν μαζί του και μετά το κράτος πρόνοιας.

Τη δυνατότητα το κράτος να ελέγχει το εάν η κατοικία του ανέργου που λαμβάνει το επίδομα II είναι αδικαιολόγητα μεγάλη και δαπανηρή και να απαιτεί, σε περίπτωση που διαπιστώσει ότι όντως είναι, ο άνεργος να αλλάξει κατοικία και να μετακομίσει σε ένα σπίτι που η αρμόδια υπηρεσία έχει εγκρίνει.

 

...και οι αγώνες;

 

Στην Ελλάδα, η πολιτική σύμφωνα με την οποία η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων ανάγεται σε κυρίαρχη αξία, δεν εμφανίστηκε βέβαια με τα μνημόνια. Ήδη από τη δεκαετία του ’90, αρχίζει να γίνεται λόγος για «απελευθέρωση της αγοράς εργασίας» σαν να ήταν δέσμια κάποιων, για «ευελιξία»  στο χρόνο, τον τόπο και την οργάνωση της εργασίας. Το 1990 θεσμοθετήθηκαν για πρώτη φορά με νομοσχέδιο η μερική απασχόληση και η απελευθέρωση του ωραρίου των καταστημάτων. Εισάγονται  στο εργατικό δίκαιο, σταδιακά αλλά με εντεινόμενους ρυθμούς, στοιχεία από τη λογική της νεοφιλελεύθερης αγοράς, με αποτέλεσμα την περαιτέρω μετατόπισή του από αυτό που θεωρητικά προστάτευε: τον αδύνατο πόλο της εργασιακής σχέσης. Στην πραγματικότητα  στο δίκαιο "αποτυπώνεται" το ισοζύγιο των ανταγωνιστικών δυνάμεων και η βασική του μέριμνα δεν είναι η "προστασία του αδυνάτου" αλλά η προστασία της κοινωνικής ειρήνης. Τόσο σε θεσμικό επίπεδο όσο και σε πρακτικό (δηλαδή ο τρόπος που ο κρατικός μηχανισμός αντιμετωπίζει και τηρεί αυτά που νομοθετεί) φαίνεται ξεκάθαρα τα τελευταία χρόνια η "διολίσθηση" από την "προστασία του εργαζομένου" στην ανάγκη "προστασίας της εργασίας".

Η δεκαετία του ’90 -ειδικά από το ’95 και μετά- ήταν η «χρυσή περίοδος» της λεγόμενης ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας που συνοδεύτηκε από τον καταναλωτισμό, τον τραπεζικό δανεισμό και τη συνολικότερη κοινωνική συναίνεση και αποπολιτικοποίηση. Φυσικά είναι και η περίοδος κατά την οποία οι μετανάστες, που πρώτη φορά εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο με τέτοια μαζικότητα, «προσφέρθηκαν» στις απαιτήσεις του ντόπιου κεφαλαίου με όρους λεηλασίας. Οι αγώνες εκείνης της περιόδου δεν μπόρεσαν να συσπειρώσουν μεγάλο κομμάτι των εργαζομένων –με μια εξαίρεση ίσως το ασφαλιστικό το ’01, που όμως αποσύρθηκε «αναίμακτα». Οι πιο εκτεταμένοι αγώνες εξελίχθηκαν σε συγκεκριμένους κλάδους (εκπαιδευτικοί ’98, ιδιωτικοποιήσεις  ’90-’93).

Από το 2005 και μετά , οι συντελούμενες αλλαγές στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων καθώς και η εκτεταμένη «ευελιξία», με ενδεικτικό το φαινόμενο της ανασφάλιστης εργασίας σε ποσοστό 22% το 2009, ενίσχυσαν τις πολιτικές διαχείρισης του χαμηλού εργατικού κόστους ώστε πριν ακόμη από την εκδήλωση των συμπτωμάτων της οικονομικής κρίσης να γίνεται λόγος για τη γενιά των 700 ευρώ που εκπροσωπούσε το 1/5 περίπου του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού στη χώρα.

Από το 2009 και μετά, αφ’ ενός λόγω του συνολικότερου εξεγερτικού κλίματος που ακολούθησε την εξέγερση του Δεκέμβρη του ’08 αφ’ ετέρου λόγω των πρώτων δειγμάτων της κρίσης που θα ακολουθούσε, οι εργατικές κινητοποιήσεις άρχισαν να πλαισιώνονται από ευρύτερα κοινωνικά κομμάτια αλλά και να ενισχύονται σε μεγαλύτερο βαθμό από το ευρύτερο ριζοσπαστικό κίνημα. Με αποκορύφωμα την περίοδο 2010 έως 2012 όπου ο τεράστιος αριθμός συμμετοχής αλλά και η κοινωνική νομιμοποίηση της σύγκρουσης στο δρόμο, χαρακτήρισε τις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις. Παρόλα αυτά, η συσπείρωση αυτή δεν εξηγείται τόσο με την ανάπτυξη της ταξικής συνείδησης σε ένα μεγάλο κομμάτι των εκμεταλλευόμενων όσο περισσότερο με την αντίδραση (σε πολλά σημεία διαταξική, αφού συνένωνε προλετάριους, μικρά και μεσαία αφεντικά) ενάντια στη  συνολική κοινωνική αποδιοργάνωση (φορολογία, μείωση συντάξεων κτλ) που σηματοδότησε η εμφάνιση των μνημονίων και η υπαγωγή της χώρας σε δανεισμό από το ΔΝΤ και το ευρωπαϊκό ταμείο. Ταυτόχρονα το κίνημα δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τη λογική των «αμυντικών» αγώνων προσπαθώντας με νύχια και με δόντια να κρατήσει ένα στοιχειώδες επίπεδο κεκτημένων.

Έκτοτε παρατηρείται μεγάλη καθίζηση στους αγώνες συνολικότερα και ειδικότερα στις εργατικές διεκδικήσεις καθώς έχει εσωτερικευτεί η ήττα και η ματαιότητα από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και του κινήματος. Η ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε δεύτερο κόμμα το ’12 ήταν μια κομβική στιγμή, αναδίπλωσης της στάσης πολλών ανθρώπων που ως τότε είτε συμμετείχαν σε οριζόντια αυτοοργανωμένα εγχειρήματα είτε στήριζαν με την παρουσία τους πολιτικές δράσεις. Είναι χαρακτηριστικό, πως από τις εκλογές και μετά, σταδιακά αποδυναμώθηκαν όλες οι συνελεύσεις γειτονιάς που ως τότε πλαισιώνονταν από πολύ κόσμο. Η πώληση της ελπίδας, έτσι κι αλλιώς προνομιακό πεδίο της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης, έχει αποδειχτεί ως η μόνη αποτελεσματική μπίζνα στα χρόνια της κρίσης.

Φτάνουμε λοιπόν σε ένα εργασιακό τοπίο που χαρακτηρίζεται από την υποβάθμιση του ρόλου της πλήρους και σταθερής απασχόλησης υπέρ των ευέλικτων μορφών εργασίας που συνεπάγονται περιορισμένες  αμοιβές και δικαιώματα, στην αποδιάρθρωση του τρόπου διαμόρφωσης των συλλογικών συμβάσεων και του τρόπου καθορισμού των αποδοχών, στην ελαστικοποίηση του χρόνου εργασίας με την απόλυτη προσαρμογή του στις ανάγκες της επιχείρησης και, τέλος, στην άμβλυνση των όρων  της προστασίας από τις απολύσεις.

Από το 2005 έως το 2008 οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση ήταν επί του συνόλου στο 5% περίπου. Τον Απρίλη του 2012 αυξήθηκαν κατά 86%, από 299.906, έφτασαν τους 558.150 τον Απρίλη του 2016. Επί του συνόλου των μισθωτών ασφαλισμένων στο ΙΚΑ, μερικώς απασχολούμενοι ήταν 20% τον Απρίλη του 2012 και έφθασαν στο 29% τον Απρίλη του 2016. Ενδεικτικό είναι πως από το 2012 και μετά στις προσλήψεις υπάρχει μια αναλογία σχεδόν 1:1 για μερική και πλήρη απασχόληση (συμφώνα με τα επίσημα στατιστικά, μόνο τον Απρίλη του 2017 οι προσλήψεις πλήρους απασχόλησης ξεπέρασαν  αυτές τις μερικής μετά από 5 περίπου χρόνια με ποσοστό 54%-46%). )Χαρακτηριστικά, παρ’ ότι οι θέσεις πλήρους απασχόλησης μεταξύ Απρίλη του 2012 και του 2016 αυξήθηκαν κατά 191.191, η μισθοδοσία του συνόλου των εργαζομένων μειώθηκε κατά 33,5 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά τους μέσους μισθούς, στην πλήρη απασχόληση μειώθηκε κατά 15,71% και στη μερική απασχόληση κατά 31%. Σε όλους τους κλάδους, βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι η πτώση των μισθών ήταν μεγαλύτερη ή και πολύ μεγαλύτερη της πτώσης της απασχόλησης και των ωρών εργασίας. Αντίστοιχα η πτώση της απασχόλησης είναι μεγαλύτερη από την πτώση των ωρών εργασίας, πράγμα που δείχνει την ένταση της εκμετάλλευσης δηλαδή ότι οι εργαζόμενοι/ες που παραμένουν, δουλεύουν περισσότερες ώρες και αμείβονται λιγότερο.

Στον αντίποδα είναι οι άνεργοι/ες , ο αριθμός των οποίων διογκώθηκε στα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης και παραμένει ιδιαίτερα υψηλός, περίπου 1,1 εκατομμύρια άτομα ενώ η εμφανιζόμενη σχετική αποκλιμάκωση, σχετίζεται άμεσα με τη γενίκευση των «ευέλικτων μορφών απασχόλησης» (μερική απασχόληση, εκ περιτροπής εργασία κ.ο.κ.), που απλά ανακυκλώνει το "διαθέσιμο υλικό".

Η γενικότερη επισφάλεια μέσα στη συγκεκριμένη συνθήκη, έχει οδηγήσει σε μια τάση  «ιεροποίησης» της εργασίας -παρά την εξαθλίωση που αναγνωρίζεται μεν, αντιμετωπίζεται ως δεδομένη δε. Το γεγονός αυτό λειτουργεί με διαλυτικό τρόπο σε οποιαδήποτε μορφή κοινότητας των «από κάτω» μιας και η εργασία θεωρείται «ύψιστο αγαθό» που αξίζει να διεκδικηθεί με κάθε τρόπο. Αντίστοιχα διασπαστικό ρόλο μεταξύ των καταπιεσμένων, παίζει και ο διαχωρισμός των εργαζομένων ανάμεσα σε εκείνους/ες που έχουν σταθερή εργασία, σε όσους/ες περιπλανώνται στην εργασιακή ζούγκλα και στους/τις άνεργους/ες. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι-ες  συνάπτοντας μια σύμβαση εργασίας, ήταν υποχρεωμένοι να παρέχουν την εργασία τους έναντι αμοιβής, χωρίς να μετέχουν στον επιχειρηματικό κίνδυνο. Με τη νέα συνθήκη που έχει διαμορφωθεί, οι εκμεταλλευόμενοι-ες καλούνται να «πληρώσουν» μέρος του επιχειρηματικού κινδύνου ενώ ταυτόχρονα υφίστανται την πλήρη αποδιοργάνωση και της εργασίας και της ζωής τους.

Μέσα σε ένα σαφώς διαφορετικό κοινωνικό πεδίο από αυτό πριν την "εποχή της κρίσης", με κάθετες επεμβάσεις και βίαιες προλεταριοποιήσεις μεγάλων κοινωνικών κομματιών, βιοπολιτικές στρατηγικές ελέγχου "επικίνδυνων τάξεων", νέα "υποκείμενα" και "φιγούρες"  που αναδύονται στους εργασιακούς χώρους... με την πλήρη απαξίωση των παλαιών διαμεσολαβητικών μηχανισμών του επίσημου συνδικαλισμού, την ξεκάθαρη άμπωτη των κοινωνικών και ταξικών αγώνων τα τελευταία 3 χρόνια αλλά και την παρακαταθήκη των αγώνων από το 2008 και μετά -με τα όρια και τις αντιφάσεις τους- τίθενται τα ερωτήματα για το πως "ξαναπιάνουμε" το νήμα των αντιστάσεων στους εργασιακούς χώρους.

Προφανώς τα ζητήματα της επιθετικότητας των αφεντικών και της διαρκούς απαξίωσής μας, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με υλικά που η ιστορία των ίδιων των πρόσφατων κοινωνικών αγώνων τα έχει πετάξει από την πόρτα.

Δεν θα μπορούσε να είναι διεκδικούμενο, μια "επιστροφή στην (πρότερη) κανονικότητα", γιατί αυτό είναι καταρχήν βασικός άξονας απόσπασης συναινέσεων διαμέσω μιας "διαταξικής-εθνικής αφήγησης" (κυρίως από την αριστερά) για την "έξοδο από τα μνημόνια" (χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις των υπουργών για την επιστροφή των συλλογικών συμβάσεων). Δεν θα αγαπήσουμε λοιπόν την "καπιταλιστική σταθερότητα", ούτε μπορούμε να τη δούμε ως προνομιακό πεδίο για την επέκταση των συμφερόντων των εκμεταλλευόμενων. Επιπλέον, μια τέτοια προοπτική ξαναδίνει ζωή σε μηχανισμούς διαμεσολάβησης που έχουν από καιρό αδρανοποιηθεί, δηλαδή τα συνδικάτα και τον καθετοποιημένο, διαμεσολαβημένο και αλλοτριωτικό τρόπο οργάνωσης της κοινότητας των εργαζομένων. Οι αιτηματικές λογικές για να "ξαναπάρουμε πίσω κάποια από τα κλεμμένα" στην πραγματικότητα ακυρώνουν την παρακαταθήκη των πρόσφατων αγώνων, τα ανοιχτά ερωτήματα που έθεσαν, που δεν απάντησαν, αλλά είναι εκεί προς "επίλυση". Ακυρώνουν το διευρυμένο κοινωνικό πειραματισμό και τη συγκρουσιακότητα των προηγούμενων ετών, για να τα στριμώξουν σε αμυντικές λογικές, των οποίων το όριο είναι προϊόν ετεροκαθορισμού (πάλι χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας) και η πραγματική τους έκταση δεν μπορεί ποτέ να ξεπεράσει το πεδίο που "παραχωρούν" οι κυρίαρχοι.

Η "σπάνη" της εργασίας όπως προαναφέραμε, έχει οδηγήσει σε μια εκ νέου λατρεία της. Από παντού, από όλο το φάσμα της δεξιάς και όλο (μα όλο) το φάσμα της αριστεράς, διατρανώνεται η "κοινωνική ανάγκη" της "απασχόλησης" και της διεύρυνσής της (μάλιστα η αριστερά την θεωρεί και θεραπεία του κοινωνικού εκφασισμού!). Η εκμεταλλευτική σχέση και πάλι μυστικοποιείται και αντί να μιλάμε για "απελευθέρωση από την εργασία" διεκδικούμε "απελευθέρωση της εργασίας", διεκδικώντας την επιστροφή από τη χωρίς υποσχέσεις ευτυχίας, σημερινή εργασία, στο γλοιώδες στερεότυπο της εργασίας ως αυτοπραγμάτωσης...Δεν θα αγαπήσουμε την δουλειά...

Μέσα στο κοινωνικό σκοτάδι των τελευταίων χρόνων,  γίνονται προσπάθειες, οριζόντιες και ριζοσπαστικές, από αυτοοργανωμένες συλλογικότητες, πρωτοβουλίες και σωματεία βάσης για να τεθούν εκ νέου  τα ζητήματα που αφορούν τον "κόσμο της εργασίας" και προσπαθούν να "ξαναπιάσουν το νήμα" των αγώνων και της σημασίας της αναδημιουργίας κοινότητας μεταξύ των από κάτω. Γνωρίζουμε πολύ καλά πως κάθε κίνηση μέσα από τα τείχη μας είναι απαραίτητη όπως και ο διαρκής αναστοχασμός των πειραματισμών μας προς την κατεύθυνση της όξυνσης της ρήξης με τον κόσμο των αφεντικών...

Η εργασία, ήταν, είναι και θα είναι εκβιασμός και η κατάργησή της, ένα από τα διαχρονικά προτάγματά μας. Στόχος μας δεν είναι πώς θα «τα φέρουμε βόλτα» αλλά πως θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε αναχώματα στην επιδιωκόμενη κοινωνική και εργασιακή αποσύνθεση. Στους εργασιακούς χώρους βιώνεται μια ιδιαίτερη μορφή καταπίεσης και μπορούν να αποτελέσουν σημείο συλλογικής αναφοράς στη βάση της ανατροπής και στην κατεύθυνση της ατομικής και συλλογικής ελευθερίας. Από την πλευρά μας, δεν μπορούμε παρά να θέτουμε συνεχώς τη συλλογικοποίηση και την επαναφορά της κοινότητας με όρους οριζοντιότητας και αλληλεγγύης και ενάντια σε κάθε λογική εξατομίκευσης.

 

Μάϊος 2017,

Θερσίτης