ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΓΚΥΡΙΑ
Σε αυτές τις μέρες, που κέντρο συζήτησης έχει γίνει η εκλογή του Τράμπ και οι τραμπισμοί του παγκόσμιου συστήματος, ο φιλελεύθερος λόγος σε ΗΠΑ και Ευρώπη, βρισκόμενος σε κατάσταση υπαρξιακής αγωνίας και προσπαθώντας να βρει το σημείο επανασυσπείρωσής του, έχει επαναφέρει ένα ηττημένο -όσο και ψευδές- δίπολο (ηττημένο ήδη από τον μεσοπόλεμο) για την μάχη του φωτός (της δημοκρατίας) ενάντια στο σκοτάδι (του ολοκληρωτισμού). Την ίδια στιγμή κάποιοι επικίνδυνα ηλίθιοι πατριώτες της αριστεράς, οι οποίοι ανέκαθεν ανακάλυπταν "ιστορικές ευκαιρίες" για το προλεταριάτο στο τοτέμ του εθνοκρατισμού με το όνομα "εθνική και λαϊκή κυριαρχία", είδαν στο Brexit και την εκλογή Τράμπ, το ξήλωμα του "πουλόβερ της παγκοσμιοποίησης" ακόμα και το "τέλος του νεοφιλευθερισμού" και όχι αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η εύλογη εξέλιξη του (νεο)φιλελευθερισμού σε καθεστώς γενικευμένης κρίσης: την χωρίς προσχήματα "παγκοσμιοποίηση του ολοκληρωτισμού", την ενίσχυση της "κρατικοποίησης των κοινωνιών"...
Δεν χρειάζεται να πάμε νοερό ταξίδι στο "τραμπικό μέλλον" για να δούμε χιλιόμετρα φραχτών, στρατιωτικοποιημένα σύνορα, χιλιάδες νεκρούς σε θάλασσες και ναρκοπέδια, στρατόπεδα κράτησης: υπάρχει το ευρωπαϊκό παρόν, υπάρχει η εδώ πραγματικότητα. Από τον περασμένο χρόνο, όταν και αρχίζει να φτάνει στο ζενίθ της η μεγάλη μετακίνηση ανθρώπων από την λεηλατημένη και εμπόλεμη καπιταλιστική περιφέρεια (Μέση Ανατολή, Κεντρική Ασία και Αφρική) προς τον "ευρωπαϊκό παράδεισο", αρχίζει ταυτόχρονα να γιγαντώνεται συνολικά μια αντιμεταναστευτική πρακτική και ρητορεία: η Ευρώπη ξαφνικά, από κατεξοχήν πολιτικός και γεωστρατηγικός χώρος εξαγωγής πολέμου, μεταμορφώνεται σε "πεδίο πολέμου" η ίδια, βρίσκεται σε "κατάσταση εισβολής" από "μεταναστευτικά κύματα". Πρόκειται βέβαια για μια ψευδεπίγραφη ρητορεία που στόχο έχει να θωρακίσει και να διευρύνει το "καθεστώς έκτακτης ανάγκης" στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Είναι πέρα για πέρα διαυγές -για όποιον δεν εθελοτυφλεί- ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε -πλέον των 20 χρόνων- και έχει παίξει κεντρικό ρόλο στην διάλυση και απαξίωση των περιοχών αυτών από όπου προέρχονται οι μετακινήσεις πληθυσμών, με τη συμμετοχή της σε πολεμικές επιχειρήσεις, στηρίζοντας ντόπιες σατραπείες, ενθαρρύνοντας "αναπτυξιακές πολιτικές και επενδύσεις"... Η αντιμεταναστευτική πολιτική της ΕΕ ολοκληρώνει έναν αιματηρό κύκλο καταστολής/περίφραξης των παγκόσμιων «περισσευούμενων» πληθυσμών. Δεν είναι μόνο οι φράχτες και τα ναρκοπέδια. Είναι η διεύρυνση της στρατιωτικής εμπλοκής στην διαχείριση του "μεταναστευτικού" στην Μεσόγειο (κυρίως στα θαλάσσια σύνορα Ελλάδας και Ιταλίας). Είναι τα hot-spot κολαστήρια. Είναι οι πνιγμοί χιλιάδων που στέκουν ως σήμα αποτροπής για τους επόμενους και τις επόμενες που θα επιχειρήσουν να "εισβάλλουν"...
Το μεταναστευτικό ζήτημα αποκτά πολλές κεντρικές και πολύτιμες σημασίες για την Ευρώπη-Φρούριο. Πρώτον, επιβάλλει έναν διευρυμένο πολιτικό και στρατιωτικό συντονισμό για την καταστολή και αποτροπή των "εισβολέων" (διεθνείς συμφωνίες ΕΕ-Τουρκίας και πιο πρόσφατα ΕΕ-Αφγανιστάν για την απέλαση δεκάδων χιλιάδων Αφγανών, την αναβάθμιση των ευρω-στρατιωτικών και ευρω-αστυνομικών σωμάτων καθώς βέβαια και την ισχυρή παρουσία του ΝΑΤΟ στα θαλάσσια ευρωπαϊκά σύνορα (για να υπενθυμίζει και συμβολικά πως "ο πόλεμος δεν είναι μόνο εκεί αλλά κάποιοι θέλουν να τον φέρουν κι εδώ"). Δεύτερον, το ζήτημα της διαχείρισης των μεταναστών/τριών ανάγεται σε κύριο ιδεολογικό εργαλείο επανασυσπείρωσης των φυγόκεντρων και δυσαρεστημένων -λόγω της παρατεταμένης κρίσης του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος- ευρωπαϊκών κοινωνιών γύρω από τις "ευρωπαϊκές αξίες", τον "ευρωπαϊκό πολιτισμό" και συνακόλουθα την αποφυγή "επιμειξίας" και την διατήρηση ενός αλώβητου εθνοκρατισμού. Τρίτο, ως συνεπακόλουθο, τη διεύρυνση όλων των συντηρητικών κοινωνικών αντανακλαστικών και πρακτικών (που αφορούν, το φύλο, την καταγωγή, την ταξική θέση κτλ) για την βιοπολιτική διαχείριση της "αντικανονικότητας". Και βέβαια τέταρτο, εγκαθιδρύεται ένας -πολεμικού τύπου- συναγερμός για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, μια μονιμοποίηση του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης...
Και επειδή μιλάμε για "ευρωπαϊκές αξίες" και ανάγκη διατήρησης μιας στοιχειώδους συνάφειας στην κυρίαρχη αφήγηση, κάπου εδώ εμφανίζεται ο ανθρωπισμός: η εμφάνιση της "αλληλεγγύης" των ΜΚΟ και των διεθνών οργανισμών, έρχεται στην πραγματικότητα να συμπληρώσει και όχι βέβαια να αντιστρέψει την κατασταλτική διαχείριση των μεταναστριών/των. Η δράση των ΜΚΟ δεν είναι αυτοτελής και αυτόνομη αλλά υπάρχει ξεκάθαρη θεσμική τους διασύνδεση με την ευρωπαϊκή αντιμεταναστευτική πολιτική.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Στην ελληνική πραγματικότητα, τον ενάμιση τελευταίο χρόνο, το ζήτημα του μεταναστευτικού έχει αποκτήσει όπως παντού στην Ευρώπη έναν κεντρικό ρόλο, έναν πολεμικό ρόλο: η ξεφτιλισμένη σοσιαλδημοκρατική διαχείριση, όχι μόνο ακολουθεί κατά πόδας την κυρίαρχη ευρωπαϊκή πολιτική (στρατιωτική φύλαξη συνόρων, στρατόπεδα εκτοπισμού, άθλιες συνθήκες διαβίωσης κτλ) κάνει και κάτι ακόμα πιο επικίνδυνο: με αριστερό και ανθρωπιστικό προσωπείο μετατρέπει τον εφιάλτη σε μια καθωσπρέπει κανονικότητα: αστυνομικοί έλεγχοι και "στρατοπεδισμός", πλήρης αορατότητα των μεταναστών σε βαθμό πραγματικού εκτοπισμού, νομιμοποίηση της παρουσίας του στρατού σε όλο το κοινωνικό πεδίο (ως εγγυητής της ομαλότητας και της ασφάλειας) με αφορμή την "διαχείριση του προβλήματος", χάϊδεμα στην ανθρωποφαγία των τοπικών κοινωνιών που "αγανακτούν" με την παρουσία των μεταναστών/τριών θεσμική κάλυψη και από κοινού δράση των μισάνθρωπων φασιστών με τις αστυνομικές δυνάμεις...
Από αυτήν την κανονικότητα οπλίζεται ο κοινωνικός κανιβαλισμός και μισανθρωπισμός που εμφανίζεται με την μορφή "αγανακτισμένων τοπικών κοινωνιών" τόσο στην επαρχία όσο και στις μητροπόλεις (πιο πρόσφατα, η κινητοποίηση κατοίκων ενάντια στην παρουσία ανήλικων μεταναστών στην περιοχή του Κερατσινίου). Από αυτήν την κανονικότητα προσπαθεί να ξαναστηθεί στα πόδια του και να διευρύνει τις κοινωνικές του αναφορές, ο ξεδοντιασμένος μηχανισμός της Χρυσής Αυγής και διάφορων ακροδεξιών/παρακρατικών παραμάγαζων. Θα πρέπει πάντως να γίνει ξεκάθαρο πως οι περισσότερες μισάνθρωπες κινητοποιήσεις -τουλάχιστον αυτές που παρουσιάζουν μεγαλύτερο βαθμό δύναμης, ποσότητας και συνέχειας- έχουν πάντα όχι απλά στο πλάι τους αλλά βασικούς υποκινητές συγκεκριμένα κομμάτια του κρατικού μηχανισμού (δήμους, όπως στην Κω, την Σάμο και αλλού), συγκεκριμένα και ηγεμονικά κομμάτια του τοπικού κεφαλαίου (ξενοδόχοι και έμποροι κυρίως στους τουριστικούς θύλακες) και βεβαίως βεβαίως την πανταχού παρούσα και ελεήμων ελληνορθόδοξη εκκλησία...
Άρα αν θέλουμε να μιλήσουμε για την διεύρυνση του κοινωνικού συντηρητισμού και εκφασισμού, δεν μπορούμε λοιπόν γενικά και αορίστως να μιλάμε για Χρυσή Αυγή, ναζί, φασίστες και ακροδεξιά, αλλά να βλέπουμε ένα ολόκληρο αστικό σύστημα που δεν μπορεί και δεν επιθυμεί να χτυπήσει τα ίδια του τα κύτταρα. Αυτό σημαίνει ότι η διαδικασία κοινωνικού εκφασισμού, ως κυριαρχική απόπειρα κρατικοποίησης της κοινωνίας, θα παίρνει κάθε φορά διάφορες και διαφορετικές μορφές αναλόγως με τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της αστικής κυριαρχίας. Αυτό δείχνουν τα ελληνικά υποδείγματα των "αγανακτισμένων τοπικών κοινωνιών", αυτό υποδηλώνει η άνοδος της ακροδεξιάς στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία κτλ), αυτό εμφανίζεται σε "οπισθοδρομικές" ευρωπαϊκές δημοκρατίες τύπου Ουγγαρίας και Πολωνίας (που πρωτοστατούν στην αντιμεταναστευτική ρητορεία μέσα στο πλαίσιο της ΕΕ), αυτό εμπεριέχεται μέσα στην εκλογή του Τράμπ στις ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση βρισκόμαστε σε μια περίοδο όπου οι κοινωνικοί μηχανισμοί αναπαραγωγής των όρων μιας "νέας" κυριαρχίας (σε μορφή και περιεχόμενο) βρίσκονται σε επιθετική διάταξη θέσμισης και επέκτασής τους.
Το αν αυτά τα σημεία αποτελούν μια συνάφεια, σε πλήρη ανάπτυξη και σε παγκόσμιο επίπεδο "αλλαγής" των κυριαρχικών όρων και μετάβασης τους προς την ενίσχυση ενός απροσχημάτιστου ολοκληρωτισμού ή ενός βραχυπρόθεσμου "συμπτώματος" και ενός ορίου ταυτόχρονα της γιγάντωσης των ενδοκυριαρχικών αντιθέσεων σε περίοδο παρατεταμένης συστημικής κρίσης, θα φανεί στο πολύ άμεσο μέλλον (αντίστοιχη διαδικασία συμβαίνει σχεδόν σε πλανητικό επίπεδο, σε μη πρωτοκοσμικές εστίες: από την γειτονική Τουρκία, τις Φιλιππίνες ως τον αραβικό κόσμο -του οποίου οι επαναστάσεις του την περασμένη 5ετία συντρίφτηκαν- την Νότια Αμερική κτλ...). Θα φανεί δηλαδή το αν όλο αυτό είναι ελεγχόμενες αιχμές μιας συνθήκης "έκτακτης ανάγκης" ή αν θα αποτελέσουν μια κεντρική και συνολική συστημική μετάβαση/έκφραση.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, και από την σκοπιά του κόσμου της ελευθερίας, το ζήτημα της αλληλεγγύης στους μετανάστες είναι από την αντίστροφη έναν πολυσήμαντο διακύβευμα: πέρα από του να αποτελεί μια κοινωνική και ταξική αυταξία για τους/τις καταπιεσμένους/ες και τους/τις αγωνιζόμενους/ες αυτού του κόσμου, είναι και σημείο που διασπά όλα τα κυρίαρχα αυτονόητα που στήνονται με όρους φραχτών και στρατοπέδων στην κοινωνική συνείδηση: είναι το μπαστάρδεμα ενάντια στον εθνοκρατικό ευγονισμό, είναι αγώνας ενάντια στον φόβο, ρηγμάτωση ενάντια στην κανονικότητα της εκμετάλλευσης, διασταύρωση ταξικών και κοινωνικών εμπειριών αντίστασης, όπου όλοι έχουν να διδαχτούν από όλες, είναι σημείο ορατότητας των "αόρατων" και των "περιττών" για την συνολική αντεπίθεση όλων μας.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΕ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ
Τα μαθήματα ελληνικών σε μετανάστες-τριες που διεξάγονται στον χώρο του Θερσίτη για 6η χρονιά, θέλουν να συνεισφέρουν προς αυτή την κατεύθυνση. Στην διεύρυνση του χώρου ορατότητας των καταπιεσμένων και διωκόμενων, στην επικοινωνία μεταξύ μας αντιλαμβανόμενοι-ες τα κοινά πεδία των καταπιέσεων και της εκμετάλλευσής μας άρα και τις πιθανές κοινές μας απαντήσεις. Επίσης και εξίσου σημαντικό αποτελούν και μια υλική προεικόνιση του πολιτισμού της αυτοοργάνωσης και της ελευθερίας: ενάντια στην ιεραρχία, την καθετοποιημένη γνώση, ενάντια σε ρόλους ειδικού και μαθητευόμενου, η διαδικασία αποκτά από μόνη της ένα αυτόνομο πεδίο απελευθερωτικού πειραματισμού, βιώματος και γνώσης.
Τα μαθήματα δεν είναι μια βοήθεια λοιπόν "σε αυτούς που δεν έχουν". Τα μαθήματα δεν ανήκουν στη σφαίρα μιας αφαιρετικής "έμπρακτης αλληλεγγύης", για τον απλούστατο λόγο πως δεν αντιλαμβανόμαστε την αλληλεγγύη ως ένα διαχωρισμένο δίπολο ανάμεσα στο "πολιτικό" και την "υλική" πραγμάτωσή του. Η κινηματική εμπειρία των τελευταίων 2 χρόνων με αφορμή την επίταση των μετακινήσεων μεταναστευτικών πληθυσμών σαφέστατα εμπλουτίστηκε από πειραματισμούς και εγχειρήματα αλληλεγγύης και αγώνα (καταλήψεις στέγης, συλλογικές κουζίνες κτλ.). Ταυτόχρονα, πολλές φορές, εγχειρήματα αλληλεγγύης εγκλωβίστηκαν στο παραπάνω δίπολο (ειδικά μέσα στις ακραίες συνθήκες του καλοκαιριού του 2015, όταν κατά χιλιάδες έφταναν καθημερινά άνθρωποι στα ελληνικά σύνορα) και απεκδυόμενες τα ρηξιακά τους χαρακτηριστικά στο κυνήγι μιας "αποτελεσματικότητας" κατέληξαν να παίξουν τον ρόλο του άλλοθι της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης και να γίνουν ουρά των ΜΚΟ.
Στο δύσκολο κοινωνικό πεδίο, όπου διεξάγεται μια επιταχυνόμενη διαδικασία συντηρητικοποίησης, κάθε ρηγμάτωση αυτής της κανονικότητας, είναι και μια ανάσα ελευθερίας. Την Παρασκευή 25/11/2016 στην εκδήλωση ανοίγματος των μαθημάτων ελληνικών, θα θέλαμε να συζητήσουμε για την εμπειρία της αδιαμεσολάβητης αλληλεγγύης, των αυτοοργανωμένων μαθημάτων, με σκοπό να βρούμε συνάφειες, γόνιμες διαφωνίες αλλά και "συνεργούς" σε αυτό το εγχείρημα...
Θερσίτης,
24/11/2016