Δις εις θάνατον, ήθη από τα παλιά...
Εμφύλιος πολεμος ξέσπασε το 1642 στη Βρετανία, όταν η τάξη των εμπόρων απαίτησε από το μονάρχη να μεταβιβάσει ορισμένες από τις εξουσίες του στο Κοινοβούλιο. Πρόκειται για χαρακτηριστική στιγμή της μετάβασης προς το αστικό δημοκρατικό σύστημα και τον καπιταλισμό. Στην Κοινοπολιτεία που ακολούθησε επικράτησαν οι πουριτανοί υπό τον Όλιβερ Κρόμγουελ, τον "μέγα" θεμελιωτή της δημοκρατίας, χωρίς βεβαίως αυτό να φέρει καμιά ανακούφιση για τους χιλιάδες εξαθλιωμένων των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Όσο για τον Κρόμγουελ, τον επικεφαλής του Κοινοβουλευτικού στρατού και λόρδο προστάτη του βασιλείου από το 1653 ως το θάνατό του το 1658, οι διάδοχοί του στην εξουσία τού επιφύλαξαν ένα τέλος αντίστοιχο της κανιβαλικής ηθικής τους. Το 1660, με την παλινόρθωση της μοναρχίας υπό τον Κάρολο Β', το σώμα του, σε προχωρημένη αποσύνθεση δύο χρόνων, ξεθάφτηκε και απαγχονίστηκε στο Τάιμπερν, κοντά στο Χάιντ Πάρκ του Λονδίνου.
Αν και καθόλου δεν λυπούμαστε για το θάνατο του "δημοκράτη" Κρόμγουελ, αναγνωρίζουμε ότι στα "ήθη των προγόνων μας", ο θάνατος μπορεί να συμβεί δυο φορές. Ένας πρώτος, βιολογικός κι ένας δεύτερος, πανηγυρικός, εκεί που η πιο νοσηρή φαντασία αποτυγχάνει να συναγωνιστεί την υπερβολή της βαρβαρότητας, εκεί που η εκδικητικότητα για τον όποιο εχθρό εκφράζεται ως ιεροτελεστία στηλίτευσης, βασανισμού και καταδίωξης του σώματος, μια εγγραφή του "θριάμβου της εξουσίας" στις μνήμες των ανθρώπων.