Πέρα από τις κυρίαρχες νοηματοδοτήσεις των χορών και της παράδοσης
- Details
- Category: Αναλύσεις
- Published: Saturday, 22 February 2014 16:56
Με αφορμή την εκδήλωση αλληλεγγύης που θα πραγματοποιηθεί στο ΤΕΙ Αθηνών, παραθέτουμε ενδεικτικά κάποια στοιχεία για ορισμένους από τους "παραδοσιακούς" χορούς οι οποίοι επιλέχθηκαν για τη βραδιά αυτή. Οι χοροί και οι κοινωνικές σχέσεις που αυτοί προβάλλουν, στην πραγματικότητα, σε πολλές περιπτώσεις, νοηματοδοτούνται έξω και πέρα από τις κατασκευές και τις νοηματοδοτήσεις της κυριαρχίας για την "παράδοση". Τι κρύβεται λοιπόν πίσω από κάποιους γνωστούς ή άγνωστους χορούς;
Ζάικο: Ο χορός είναι σκωπτικός και το τραγούδι διηγείται τα παθήματα του λαγού που πήγαινε για γαμπρός. "Ζάικο" στην ντόπια διάλεκτο του νομού Πέλλης σημαίνει "λαγός". Είναι χορός που πολύ σπάνια συναντάται με την πρωταρχική του μορφή, σαν μιμητικός χορός του κυνηγιού του λαγού. Λόγω της απαγόρευσης της χρήσης της μακεδονίτικης γλώσσας στους ντόπιους από το ελληνικό κράτος στις αρχές του 20ου αι., ο συγκεκριμένος χορός (όπως και πολλοί άλλοι) επικράτησε να χορεύεται από τα "επίσημα" χορευτικά συγκροτήματα και συλλόγους μόνο με τη μελωδία.
Harman Yeri: Το Χαρμάν Γερί, όπερ μεταφραζόμενο "Το Αλώνι", είναι τραγούδι της Επαρχίας Καισάρειας στην Καππαδοκία. Ανάμεσα στα τελετουργικά και θρησκευτικά τραγούδια των Καππαδοκών βρίσκουμε και αυτά που αφορούν στις γεωργικές ασχολίες των κατοίκων. Είναι χορός-αναπαράσταση του αλωνίσματος.
Τικ Διπλό: Εργατικό ποντιακό τραγούδι.
Πουστσένο ή Λεβέντικος ή Λυτός (από το ρήμα Λύω): Το Πουστσένο ή Λεβέντικος είναι χαρακτηριστικός χορός της περιοχής της λίμνης Πρέσπας, από Φλώρινα, Καστοριά και Κοζάνη μέχρι το Μοναστήρι (Μπίτολα) στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Είναι ο πιο αγαπητός, ο πιο αντιπροσωπευτικός χορός της περιοχής. Η ονομασία του Πουστσεένο (ουδέτερου γένους) παράγεται από το ρήμα πούστσαμ της τοπικής σλάβικης γλώσσας (το στσ προφέρεται χοντρά) που σημαίνει αφήνω κάτι ελεύθερο, κάτι που μέχρι τώρα κρατούσα περιορισμένο. Το ρήμα χρησιμοποιείται και με τις έννοιες: ελευθερώνω κάποιον με τη θέλησή μου, απολύω, αφήνω ελεύθερο τον στρατευμένο να πάει σπίτι του σαν πολίτης, αποφυλακίζω κάποιον, αφήνω ελεύθερο, αμολάω το ζώο να πάει για βοσκή, αφήνω ελεύθερο το νερό, το ποτάμι, το αυλάκι, τη βρύση, το κρασί να τρέξει ... Στα σλάβικα, "πουστσένο ορό" (σημαίνει λεύτερος χορός).
Ούτσαϊ: Χορεύεται σε δέκα βήματα και τον χαρακτηρίζει το έντονο τρέμουλο. Προέρχεται από την περιοχή της Νικόπολης Πόντου. Είναι γνωστός επίσης και σαν Ούτσαλτι (3-6 στα Τούρκικα), ή Ουτσαγιαχ Κουνιχτόν (Αξίκιοι) ή και Ομάλ Γαρασάρης, ονομασία του χορού που δόθηκε στην Ελλάδα.
Αμυγδαλοτσακίσματα/Αγέρανος Πάρου: Αγέρανος χορός, τύπου «στα τρία» που τραγουδιέται και χορεύεται την περίοδο της Αποκριάς, χωρίς συνοδεία μουσικών οργάνων, με αυτοσχέδια δίστιχα. Τα «αμυγδαλοτσακίσματα» είναι τραγούδι της αγάπης και του χωρισμού και τραγουδιέται με όλους τους χορευτές σε στενό εναγκαλισμό ώστε να φανεί το δέσιμο των ανθρώπων.
Αναζητάμε μία «παράδοση» που είτε θα είναι ζωντανή κρατώντας στοιχεία από το παρελθόν και θα εμπλουτίζεται διαρκώς από δικούς μας τρόπους, επιθυμίες, ανάγκες, είτε θα είναι στάσιμη, αμετάβλητη και θα εξυπηρετεί μονάχα εθνικούς εορτασμούς και φολκλορικά πανηγύρια. Στις μέρες μας μάλιστα όπου η συστημική κρίση παράγει ολοένα και μεγαλύτερους διαχωρισμούς στη βάση του φύλου και της φυλής, όπου ο κοινωνικός κανιβαλισμός και ο ατομικισμός προβάλλεται συστημικά ως το μόνο κοινωνικό καταφύγιο, όπου η λεηλασία των από πάνω τέμνει όλα τα πεδία της καθημερινότητας των από κάτω, αναζητάμε εκείνους τους τρόπους, εκείνους τους τόπους κι εκείνους χρόνους στους οποίους οι από κάτω θα συναντηθούν και θα μοιραστούν κάθε κοινή τους ανάγκη, από την μόρφωση έως την υγεία, από την στέγαση έως τη διατροφή, από την ανάγκη για επικοινωνία έως την ανάγκη για γλέντι, χορό και δημιουργία. (Απόσπασμα από το κείμενο της ομάδα παραδοσιακών χορών του Θερσίτη)
