ΤΟΤΕ...
(μια βαλκανική ιστορία που επαναλαμβάνεται...)
Και να σου πάλι η μάχη μέχρι εσχάτων για το κοπιράιτ ενός ονόματος. Ενός ονόματος μιας γεωγραφικής περιοχής που όποιος προσπαθήσει να της αποδώσει διαμέσου ιστορικών αφηγήσεων "καθαρόαιμα" χαρακτηριστικά μάλλον είναι είτε ένας κοινός τσαρλατάνος είτε ένας πατενταρισμένος εθνικιστής. Το σύνηθες είναι ότι αυτά τα δύο ταυτίζονται, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Μιλάμε για μια "ελληνική Μακεδονία" που χάνεται στα βάθη της αιωνιότητας ως τον στρατηγό Μεγαλέξανδρο, ο οποίος ένιωθε βέβαια τόσο Έλλην στην καταγωγή, ώστε πριν ξεκινήσει την αιμοδιψή του εκστρατεία στην παρακμασμένη στρατιωτικά και κοινωνικά τότε Ανατολή, έπρεπε να καθυποτάξει όλους τους υπόλοιπους πληθυσμούς στην επικράτεια που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα(Αθήνα, Θήβα κτλ) για να έχει εξασφαλισμένα τα νώτα του. Μιλάμε για έναν "ένδοξο πολιτισμό" ο οποίος δεν έχει να επιδείξει τίποτα άλλο από μια συνεχή στρατιωτική επέκταση, αιματηρές μάχες και σφαγές που μόνο οι Βίκινγκς θα ζήλευαν. Μιλάμε για μια "καθαρόαιμη" περιοχή όπου όταν μετά τους βαλκανικούς πολέμους στην αρχές του 20ου αιώνα και τη διάλυση των τότε αυτοκρατοριών, κατατεμαχίστηκε και ενσωματώθηκε σε επιμέρους έθνη-κράτη (Ελλάδα, Βουλγαρία και αργότερα Γιουγκοσλαβία), οι πληθυσμοί έπρεπε να υποστούν είτε διωγμούς και εσωτερικές μεταναστεύσεις (όπως η μακεδονική κοινότητα στην Ελλάδα), είτε συνεχή εθνική πλύση εγκεφάλων για το πού τελικά ανήκουν (όπως στην περίπτωση των μικτών πληθυσμών σε Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία). Γιατί ακριβώς αυτό το ανακάτεμα των πληθυσμών, σε αυτό το μικρό κομμάτι γεωγραφίας, δεν βόλευε τους εκατέρωθεν εθνικισμούς.
Στα βαλκάνια, κάθε έθνος κράτος παρήγαγε τους κατάλληλους εθνικούς μύθους στην προσπάθεια εθνικής ομογενοποίησης του πληθυσμού του. Η διαδικασία αυτή δεν είχε μόνο παραμυθάκια για ένδοξους προγόνους και ιστορικές συνέχειες αίματος μέσα στους αιώνες. Περιελάμβανε εξίσου σειρά γενοκτονιών, εκτοπισμών, αποκλεισμών και βίαιων ενσωματώσεων. Στην περίπτωση δε της Ελλάδας, η πληθυσμιακή σύνθεση της Μακεδονίας άλλαξε πολύ πρόσφατα (αρχές και μέσα του 20ου αιώνα), κυρίως με την εγκατάσταση Ποντίων και Μικρασιατών προσφύγων. Ωστόσο οι ομιλούντες την μακεδονική γλώσσα πληθυσμοί (ένα κράμα κυρίως σλάβικων με ελληνικά και τούρκικα) βρίσκονται σε αυτά τα μέρη εδώ και 15 αιώνες τουλάχιστον. Άρα τους πιάνει το ενοικιοστάσιο, ό,τι κι αν λένε οι εκατέρωθεν ιδιοκτήτες της ιστορίας...
Στις αρχές της δεκαετίας του '90, η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ κυριαρχίας (υπαρκτός σοσιαλισμός) κι ο διαμελισμός του γιουγκοσλαβικού κράτους (αποτέλεσμα εθνικιστικών φαντασιώσεων, που υποδαυλίστηκαν από την ΕΕ και τις ΗΠΑ προς όφελος των δικών τους συμφερόντων), οδήγησαν στη δημιουργία ενός μικρού κράτους στα βόρεια της ελληνικής επικράτειας, το οποίο επιδίωξε να διατηρήσει το όνομα που είχε σε όλη την μεταπολεμική περίοδο ως τμήμα της ομόσπονδης γιουγκοσλαβίας, δηλαδή ως «δημοκρατία της Μακεδονίας». Η επιλογή του αυτή είχε πάλι εθνοποιητικό χαρακτήρα: στο έδαφος της ΠΓΔΜ, ζουν πολλές εθνοτικές ομάδες (με κυρίαρχη την ομάδα αλβανικής καταγωγής) και το νέο κράτος, αδύναμο πολιτικά και στρατιωτικά έπρεπε να χαλυβδώσει τον εσωτερικό του πληθυσμό, κατασκευάζοντας μια ανεκδοτολογική ιστορική συνέχεια...
Εκείνη την περίοδο ο επίσημος-κρατικός ελληνικός εθνικισμός, λόγω της ευρύτερης αναστάτωσης στην περιοχή και της επαναχάραξης συνόρων, σαγηνεύτηκε αρχικά από μια επιθετική-επεκτακτική στρατηγική που χοντροειδώς αποτυπωνόταν στο "ελληνική βόρεια Ήπειρος και ντου στα Σκόπια". Πολύ σύντομα, ο ελληνικός εθνικισμός μετατοπίζεται σε μια "παραγωγικότερη" θέση που θα επιβεβαιώσει την αδιαμφισβήτητη ηγεμονική θέση του ελληνικού κράτους και κεφαλαίου στην περιοχή των Βαλκανίων κι από την άλλη, δεν θα κλονίσει το ριζωμένο σε πολλά μυαλά υπηκόων σύνθημα «η Μακεδονία είναι μια και είναι ελληνική». Ο εθνικιστικός οχετός που παράχθηκε τότε στην ελληνική επικράτεια μόνο τυχαίος δεν ήταν: κόμματα, ΜΜΕ, εκκλησία, καλλιτέχνες από την αριστερά και την δεξιά διαμόρφωσαν μια ενιαία εθνική αφήγηση και τόνωσαν την "εθνική ενότητα". Η μετατροπή τότε των Βαλκανίων σε μια νέα και πολλά υποσχόμενη καπιταλιστική περιφέρεια προς λεηλασία, πριμοδότησε τις επεκτατικές βλέψεις του ισχυρότερου και σταθερότερου οικονομικά και πολιτικά παράγοντα της νοτιοανατολικής Ευρώπης, του ελληνικού κράτους και κεφαλαίου: οικονομική διείσδυση, πολιτική επιρροή, στρατιωτική παρουσία, βλέψεις ενσωμάτωσης των νότιων εδαφών του αλβανικού και μακεδονικού κράτους (τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '90). Και βέβαια θωράκισε τα μετόπισθεν: παράχθηκε ένας μετασχηματισμός της ελληνικής κοινωνίας σε εθνικιστική και ρατσιστική κατεύθυνση, τόσο για τη νομιμοποίηση του "οράματος της ισχυρής Ελλάδας" όσο και για την «υποδοχή» των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών πάνω στις πλάτες των οποίων θα στηνόταν η "ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας"... Και βέβαια, την ίδια στιγμή το ελληνικό κεφάλαιο δεν έχασε την ευκαιρία να «επενδύσει» στη φτώχεια των γειτόνων: cosmote, mr jumbo, γερμανός, αλυσίδες σουπερμάρκετ, Ελληνικά Πετρέλαια, τράπεζες, βιοτεχνίες, βιομηχανίες κτλ. έχουν ήδη από τις αρχές του ’90 κάνει το «πατριωτικό καθήκον» τους με επενδύσεις και είναι μπροστάρηδες στην «εθνική υπόθεση» (με τις επενδύσεις να ξεπερνούν το 1 δις ευρώ). Κι όσο κουνιούνται με ιερή αγανάκτηση και υπερηφάνεια τα γαλανόλευκα σημαιάκια, τόσο θα ανοίγει η αγορά, τόσο θα εντείνεται η εξαθλίωση των εκμεταλλευόμενων εκεί και εδώ …
Η τωρινή ανακίνηση του ζητήματος της ονομασίας στην κατεύθυνση της «λύσης» έρχεται μέσα σε μια συγκυρία πολύ ιδιαίτερη για την (ευρύτερη) περιοχή. Από τη μία εκδηλώνεται -εδώ και 2 δεκαετίες- το ξεκάθαρο ενδιαφέρον διαφόρων διευθυντηρίων για επίλυση του ζητήματος που θα συνεισφέρει στην «γεωπολιτική σταθεροποίηση» (πχ. του γερμανικού κράτους που έχει επενδύσει «παραγωγικά» -στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας- ή του ΝΑΤΟ που διατηρεί στην ΠΓΔΜ τη μεγαλύτερη βάση στην νοτιοανατολική μεσόγειο –δυναμικότητας 40 χιλιάδων στρατιωτών). Ταυτόχρονα, η «γεωπολιτική ρευστότητα» στην Μέση Ανατολή και την Νοτιοανατολική Μεσόγειο (Συρία, Τουρκία, Κουρδιστάν, Ιράν, Παλαιστίνη…) έχει οδηγήσει σε αμφισβήτηση παλαιών ισχυρών συμμαχιών (πχ ΗΠΑ-Τουρκίας) και την ανάδυση νέων συμμαχιών και «αξόνων επιρροής» (πχ. ο ρόλος του ρωσικού κράτους στην περιοχή). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η πολιτική του ελληνικού κράτους είναι να ισχυροποιηθεί ως πόλος σταθερότητας, να αναδιατάξει τις συμμαχίες της δυναμικά (με τα κράτη σφαγείς Αίγυπτο και Ισραήλ), να πρωταγωνιστεί σε «παγκόσμια προβλήματα» (διαχείριση του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος με στρατιωτικούς όρους περίφραξης-απώθησης-ελέγχου) και να βουτήξει ως τον λαιμό στον πολεμόχαρο βάλτο της περιοχής και της περιόδου εισπράττοντας «εθνικά οφέλη». Το «μακεδονικό ζήτημα» είναι το κερασάκι στην τούρτα μιας γεωγραφίας που οργανώνεται και υποτάσσεται στο δόγμα της ασφάλειας και της τάξης με την ταυτόχρονη συνολική υποτίμηση-ταξική λεηλασία των πληθυσμών τους (αυτό που συμβαίνει στα χρόνια της κρίσης στην Ελλάδα με την ακραία φτωχοποίηση τμημάτων του πληθυσμού, συμβαίνει και στην γειτονική χώρα τα τελευταία χρόνια μέσω «οικονομικών μεταρρυθμίσεων»…). Οι δύο εθνοκρατισμοί (ο ελληνικός και ο μακεδονικός) αυτή τη στιγμή δεν διαπραγματεύονται μόνο το όνομα, αλλά και τον εκατέρωθεν αναβαθμισμένο τους ρόλο στην περιοχή.
ΤΩΡΑ
(μια ιστορία εθνικής ενότητας που επαναλαμβάνεται...)
Το "εθνικά περήφανο" συλλαλητήριο την Κυριακή 24/1 στην Θεσσαλονίκη, αν ειδωθεί από την πλευρά των γκροτέσκο πατριδόπληκτων φιγούρων που ντύνονταν "αρχαίοι Μακεδόνες" με στολές madeinchina και στήνονταν για σέλφι, θα μπορούσε απλά να χαρακτηριστεί ως η έναρξη του Τριώδιου (μέρες που είναι...), ένα θλιβερό γαλανόλευκο καρναβάλι. Δυστυχώς όμως ποτέ, τόσος μαζεμένος εθνοκεντρισμός, πατριδοπληξία, συντηρητισμός, παπαδαριό, εθνικές σημαίες, στρατός και ΜΜΕ δεν προμηνύει τίποτα "κωμικό". Μπορεί το συλλαλητήριο να απείχε σε μέγεθος από αυτά της δεκαετίας του '90, αλλά δεν παύει να είναι μια madeingreece επαναδιοχέτευση εθνικιστικού δηλητηρίου στο κοινωνικό σώμα. Πρόκειται για μια εκ νέου απόπειρα συστράτευσης των κοινωνικών αντανακλαστικών προς "όφελος των εθνικών συμφερόντων". Ας μην ξεγελαστεί κανείς και καμιά πως υπάρχει διάσταση ανάμεσα στην "ψύχραιμη" ελληνική εξωτερική πολιτική και τις άναρθρες εθνικιστικές κραυγές των πατριδόπληκτων στα συλλαλητήρια: πρόκειται για τις δύο αλληλοτροφοδοτούμενες όψεις του "πατριωτικού καθήκοντος", των "εθνικών συμφερόντων". Μια προέκταση του διαταξικού προτάγματος για "εθνική συνεννόηση και ενότητα για την οριστική έξοδο από την κρίση" που εδώ και χρόνια αναπαράγει η αριστερή κυβέρνηση και όλο το πολιτικό φάσμα. Το «εθνικό συμφέρον» εξάλλου δεν είναι αυτό που μας ζητάει εδώ και χρόνια «να βάλουμε πλάτη» για την ανόρθωση της «εθνικής οικονομίας»; Να υποστούμε την βαθύτερη υποτίμηση και λεηλασία σε όλα τα πεδία της καθημερινότητας με πρόσχημα την «κρίση». Το ίδιο «εθνικό συμφέρον» είναι και τώρα που μας καλεί να κρατήσουμε ψηλά τις γαλανόλευκες… Σκυφτό λοιπόν το κεφάλι, ψηλά τις σημαίες: αυτός ήταν και είναι ο πατριωτισμός, αυτό ήταν και είναι η εθνική ενότητα…
Οι διοργανωτές των συλλαλητηρίων δεν ήταν κάποιοι "επικίνδυνοι και ακραίοι", είναι οι βασικοί πυλώνες του εθνικού κορμού, κομμάτι του "βαθέως κράτους": στρατός, εκκλησία και από κοντά τα ΜΜΕ και ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Γι αυτό και όλοι (από την δεξιά ως την αριστερά) έσπευσαν να "αγκαλιάσουν" την γαλανόλευκη μάζα που κατέβηκε στον δρόμο για την" μακεδονία της", να την αποχαρακτηρίσουν (από ακραία, επικίνδυνη κτλ.) με το γελοίο σκεπτικό πως δεν θέλουν να "χαρίσουν στους φασίστες" την "δίκαιη εθνική ανησυχία" των διαδηλωτών. Άσχετα αν αυτό το πλήθος έκανε πλάτες για τις ρατσιστικές κραυγές, έκανε πως δεν είδε τη βεβήλωση μνημείων για τα θύματα της ναζιστικής βίας στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Και είναι το ίδιο πλήθος που σφύριζε δήθεν ανύποπτο όταν ομάδες νεοναζί, κρατώντας τα ίδια γαλανόλευκα πανιά με τους "μη ακραίους", επιτέθηκαν και πυρπόλησαν (πάντα με τις πλάτες δυνάμεων των ΜΑΤ, όπως δείχνουν πληθώρα βίντεο) την κατάληψη Libertatia στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.
Ας το ξεκαθαρίσουμε: δεν έχει καμία σημασία πόσοι από αυτούς που κατεβαίνουν στα συλλαλητήρια είναι φασίστες και ναζί και πόσοι ανήκουν στην ευρεία γκάμα (ή καλύτερα βάλτο) του κοινωνικού συντηρητισμού. Σημασία έχει το τι ηγεμονεύει σε τέτοια γεγονότα: κι αυτό που ηγεμονεύει είναι ο φασισμός. Όλη αυτή η πρεμούρα "να μην χαρίσουν το πλήθος στους φασίστες" εξάλλου θυμίζει το ξέπλυμα των ψηφοφόρων της χρυσής αυγής (που συνεχίζουν και στηρίζουν αποδεδειγμένα ναζί δολοφόνους και μαχαιροβγάλτες κατσαπλιάδες)...
Αυτό λοιπόν συνέβη και στην Θεσσαλονίκη: οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους και οι μηχανές προπαγάνδας των ΜΜΕ "ξέπλυναν" το πλήθος από τις φασιστικές του εκδηλώσεις, συνυποδηλώσεις, λόγους και πρακτικές για να το αποδώσουν "εθνικά καθαρό" στο παιχνίδι διαμόρφωσης της εθνικής κανονικότητας και ενότητας, να γίνει ένα όπλο στις εθνικές διαπραγματεύσεις του ελληνικού κράτους.
Ο πατριωτισμός-εθνικισμός ανέκαθεν δημιουργεί τις αναγκαίες εθνικές συστρατεύσεις που ενσωματώνουν ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα των εκμεταλλευόμενων διευκολύνοντας την απρόσκοπτη λειτουργία της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης. Εθνική ενότητα σημαίνει μια κοινή αγκαλιά ανάμεσα σε εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενους. Μια πνιγηρή αγκαλιά για αυτούς/ές που κάθε μέρα βιώνουν πάνω τους, την απαξία, την υποτίμηση, την εκμετάλλευση, την βία των αφεντικών. Όσο πιο βαθιά χωνόμαστε σε αυτήν την "θαλπωρή" τόσο περισσότερο θα αυξάνονται τα μεγέθη της λεηλασίας των κυρίαρχων. Και αντίστροφα: όσο μεγαλύτερη ανάγκη λεηλασίας έχουν οι κυρίαρχοι από το κοινωνικό σώμα, τόσο φροντίζουν να το θρέφουν με γλυκά εθνικά νανουρίσματα, τόσο να το ποτίζουν με πατριωτικά δηλητήρια. Τα συλλαλητήρια και ο εθνικισμός είναι καλέσματα για να πνιγούμε στην κανονικότητα της καθημερινής μας λεηλασίας.Είναι καλέσματα που θέλουν να σκοτεινιάζουν το προφανές:
ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΟΥΡΚΙΑ, ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Ο ΕΧΘΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΚΑΙ ΣΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ
ΚΑΝΕΝΑ ΕΘΝΟΣ ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΝΩΝΕΙ-ΚΑΝΕΝΑ ΟΝΟΜΑ ΔΕΝ ΜΑΣ ΧΩΡΙΖΕΙ
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΙΣ ΑΡΚΟΥΔΕΣ ΤΗΣ, ΤΟ ΑΙΓΑΙΟ ΣΤΑ ΨΑΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΣΙΣΤΕΣ ΣΤΙΣ ΤΡΥΠΕΣ ΤΟΥΣ
Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΠΙΕΣΜΕΝΩΝ ΘΑ ΣΥΝΤΡΙΨΕΙ ΣΥΝΟΡΑ, ΣΤΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΕΣ
Θερσίτης,
Φλεβάρης 2018