Το περασμένο Σάββατο 14 Ιανουαρίου, έπειτα από 18 χρόνια (λόγω του πολέμου1998-1999), ξεκίνησε το πρώτο τρένο από το Βελιγράδι με προορισμό την Μιτρόβιτσα, μια πόλη στο βόρειο Κόσοβο που κατοικείται κατά κύριο λόγο από Σέρβους και είναι απαραίτητο για τους ντόπιους ώστε να πηγαινοέρχονται στο Βελιγράδι. Μόνο που δεν ήταν ένα ακόμη συνηθισμένο τρένο. Τα βαγόνια του ήταν καλυμμένα με τα χρώματα της σερβικής σημαίας και έγραφε σε 21 διαφορετικές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων και των αλβανικών, τη γνωστή εθνικιστική φράση «Το Κόσοβο είναι Σερβία», ενώ το εσωτερικό του ήταν γεμάτο με εικόνες αγίων και ορθόδοξων μοναστηριών του Κοσόβου. Το τρένο δεν έφτασε ποτέ στον προορισμό του καθώς ο Σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Βούτσιτς διέταξε να σταματήσει πριν τα σύνορα στην πόλη Ράσκα και κατηγόρησε τους Κοσοβάρους ότι είχαν στείλει ειδικές δυνάμεις στα σύνορα, μέχρι και ότι είχαν βάλει εκρηκτικά στης ράγες. Ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Ίσα Μουσταφά, προφανώς αρνήθηκε τα εκρηκτικά, αλλά παραδέχθηκε ότι είχαν σταλεί ειδικές δυνάμεις με σκοπό να σταματήσουν το τρένο, αφού ήταν τουλάχιστον προκλητική κίνηση. Η σερβική κυβέρνηση έκανε ξεκάθαρο ότι αν σκοτωθούν Σέρβοι, τότε ο στρατός είναι έτοιμος να πορευθεί προς το Κόσοβο, ενώ η απάντηση της κυβέρνησης του Κοσόβου ήταν ότι οι Σέρβοι πολίτες του Κοσόβου δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα.
Για να καταλάβουμε όμως καλύτερα τι είναι το Κόσοβο, θα πρέπει να κάνουμε ένα μικρό ιστορικό της περιοχής. Κατ’ αρχήν για τον σέρβικο εθνικισμό και για το μεγαλύτερο κομμάτι της σερβικής κοινωνίας το Κόσοβο είναι κάτι σαν τα ιερά εδάφη της Σερβίας. Όταν ξεκινάει να συγκροτείται το σερβικό έθνος-κράτος τον 19ο αιώνα, αντλεί νομιμοποίηση για το ποια πρέπει να είναι τα εδάφη του κράτους από το μεγάλο μεσαιωνικό σερβικό βασίλειο. Στο Κόσοβο λοιπόν βρίσκονται μέχρι σήμερα τα ορθόδοξα μεσαιωνικά μοναστήρια, που στο φαντασιακό της σερβικής κοινωνίας, όχι μόνο είναι πολύ σημαντική εθνική κληρονομιά, αλλά λόγω αυτών νομιμοποιούνται να ανήκουν τα εδάφη αυτά στη Σερβία, τι κι αν κατοικούνται κατά συντριπτική πλειοψηφία από Αλβανούς τώρα πια. Μέχρι και σήμερα σε όλο το Βελιγράδι μπορεί να δει κάποιος συνθήματα σε τοίχους με το ίδιο σύνθημα που είχε το τρένο, «Το Κόσοβο είναι Σερβία», αλλά και τεράστια γκραφίτι με την ημερομηνία 1389, τη μεγάλη μάχη μεταξύ Οθωμανών και Σέρβων, κάτι σαν το 1453(της άλωσης της Ιστάνμπουλ) των ελλήνων εθνικιστών.
Οι εθνικιστικές συγκρούσεις στην περιοχή δεν είναι πρόσφατες. Ήδη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχουμε μαζικές σφαγές Σέρβων όταν το Κόσοβο ήταν υπό αλβανο-ιταλική διοίκηση. Αμέσως μετά τον πόλεμο και την εγκαθίδρυση σοσιαλιστικών καθεστώτων σε Γιουγκοσλαβία και Αλβανία οι δύο χώρες ήταν πάρα πολύ κοντά και συνεργάζονταν στενά(ως το 1948 τουλάχιστον και την αποπομπή του Τίτο από την Κομινφόρμ). Μέχρι σήμερα οι σέρβοι εθνικιστές κατηγορούν τον Τίτο ότι φταίει που το Κόσοβο «γέμισε Αλβανούς», καθώς λέγεται ότι είχε βλέψεις να συμπεριλάβει και την Αλβανία στην ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία. Με την αναθεώρηση του συντάγματος από τον Τίτο το 1974 στα πλαίσια περιορισμού της σερβικής κυριαρχίας και αποκέντρωσης των εξουσιών, το Κόσοβο όπως και η Βοϊβοντίνα γίνονται αυτόνομες επαρχίες τουλάχιστον για την τοπική πολτική. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 80′ ξεσπούν μαζικές διαδηλώσεις με σαφή αντι-σερβικό χαρακτήρα με αποκορύφωμα το Νοέμβριο του 1988 όταν στην Πρίστινα διαδηλώνουν 100.000 Αλβανοί. Ο Μιλόσεβιτς βέβαια τότε παίρνει διπλή ρεβάνς και σε θεσμικό αλλά και σε συμβολικό επίπεδο. Αρχικά το 1989 προχωράει σε μεταρρύθμιση του συντάγματος και ουσιαστικά καταλύει την ψήφο του Κοσόβου στο συμβούλιο της Ομοσπονδίας. Το πνεύμα της τότε εποχής ήταν το πόσο ο Τίτο με το σύνταγμα του 74′ αδίκεισαι τους Σέρβους. Η δεύτερη ρεβάνς σε συμβολικό επίπεδο ήταν στις 28 Ιουνίου 1989 στον εορτασμό για τα 600 χρόνια(1389) από τη μάχη του Κοσόβου όταν εκφωνεί λόγο στο Πόλιε, την περιοχή όπου έγινε η μάχη, μπροστά σε 1.000.000 Σέρβους. Στη συνέχεια σε ολόκληρη τη δεκαετία του 1990 και με την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας, έχουμε την πιο αιματοβαμμένη περίοδο στο Κόσοβο με αποκορύφωμα τις συγκρούσεις το 1998-1999, με εγκλήματα να διαπράττονται κι από την πλευρά του Γιουγκοσλαβικού στρατού αλλά και του UCK με αποτέλεσμα πληθυσμοί να εγκαταλείπουν την περιοχή (Για περισσότερα βλέπε εδώ). Ενδιαφέρον έχει ότι οι Σερβοκοσοβάροι όταν μετακινήθηκαν από το Κόσοβο στη Σερβία αντιμετωπίστηκαν ρατσιστικά από τους εκεί Σέρβους με την αιτιολογία ότι πήραν προνόμια που δεν τα άξιζαν. Ακόμα και σήμερα στη Σερβία ακούγονται ρατσιστικά αστεία εναντίον τους. Από το 2008 το Κόσοβο έχει ανακοινώσει την ανεξαρτησία του την οποία προφανώς δεν έχει αναγνωρίσει η Σερβία (ούτε και η Ελλάδα).
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο γίνεται ξεκάθαρο ότι αυτές οι προκλήσεις μόνο επικίνδυνες μπορεί να είναι, καθώς τα γεγονότα είναι πολύ πρόσφατα. Μιλάμε για κοινωνίες που έχουν ζήσει τη φρίκη του πολέμου, έχουν χάσει συγγενείς και φίλους, έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους και το όλο σκηνικό φαντάζει ακόμα πολύ κοντινό. Οι Σέρβοι του Κοσόβου μετά από το περιστατικό του περασμένου Σαββάτου και την όλη μετέπειτα διαμάχη που δημιουργήθηκε, νιώθουν φοβισμένοι και ανασφαλείς. Δεν περιμένουν, όπως λένε, τίποτα ούτε από την πλευρά του Κοσόβου, αλλά προπαντώς ούτε από την σερβική κυβέρνηση, την οποία κατηγορούν ότι παίζει πολιτικά παιχνίδια στις πλάτες τους. Η επιλογή της σερβικής κυβέρνησης να δώσει αυτή την κακιά ερμηνεία πατριωτισμού γίνεται με φόντο τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στη Σερβία. Εμείς σε καμία περίπτωση δε θα μπούμε στη διαδικασία να διαλέξουμε κάποιον εθνικισμό. Ωστόσο όσον αφορά το συγκεκριμένο περιστατικό είναι ξεκάθαρο το ποιος προσπαθεί να αναβιώσει τα μίση.
Το έθνος-κράτος και ο πόλεμος είναι αδέρφια, και πολύ πιθανό δίδυμα. Δε μπορούν να υπάρξουν το ένα χωρίς το άλλο και θα κάνουν τα πάντα για να συναντηθούν. Όλοι οι εθνικισμοί μιλάνε για χαμένες πατρίδες και ιερά εδάφη που είναι ζήτημα τιμής να επανακτήσουν, κι αν δεν υπήρχαν θα έπρεπε να τα εφεύρουν. Τα κράτη από την άλλη είναι έτοιμα πάντα για πόλεμο, και θα γιορτάσουν με μεγάλη χαρά κερδισμένες και χαμένες μάχες. Θα γιορτάσουν πάνω από τα κουφάρια των υπηκόων τους. Εμείς από την άλλη θα περιμένουμε να χορέψουμε στις στάχτες του κάθε έθνους.
[ Αναδημοσίευση από Our baba doesn't say fairy tales ]